De energietransitie in Nederland is in volle gang, en vrijwel alle gemeenten hebben een Transitievisie Warmte (TVW) opgesteld. Deze visie beschrijft hoe en wanneer de gebouwde omgeving overstapt op duurzame warmtebronnen. Nu de doelen en een eerste aanpak helder zijn, is het tijd voor verdere invulling en versnelling. Deel 2 uit een serie van drie artikelen.
In het eerste artikel uit deze serie is stilgestaan bij de noodzaak om de Transitievisie Warmte verder te concretiseren in een Uitvoeringsprogramma of Plan van aanpak. Om de klimaatdoelstellingen te behalen moeten gemeenten echter niet alleen de TVW concretiseren, maar ook versnellen.
Noodzaak versnelling
Versnelling vraagt om capaciteit (mensen) en middelen (tijd en geld). De krappe arbeidsmarkt betekent een tekort aan mensen. Er zijn te weinig visiemakers, wijkregisseurs en installateurs om álle vraagstukken van de warmtetransitie op te pakken. Toch is stilstaan geen optie. Dus, wat doe je als gemeente wanneer capaciteit en middelen onvoldoende zijn? Dit artikel laat zien, aan de hand van voorbeelden uit de praktijk, hoe je deze uitdagingen te lijf gaat.
Onvoldoende capaciteit
Onvoldoende gemeentelijke capaciteit is geen nieuw thema. Al bij het opstellen van de TVW en de RES (Regionale Energiestrategie) was merkbaar dat gemeenten soms onvoldoende capaciteit hadden om hier goed mee aan de slag te gaan. Nu de hoeveelheid en diversiteit aan vraagstukken verder is toegenomen, is dit vraagstuk alleen maar groter geworden. Helaas is dit probleem niet op korte termijn helemaal op te lossen. Wat wel kan bijdragen:
- Opgaven combineren
- Samenwerken
- Toekomstgericht werken (om nu en in de toekomst zoveel mogelijk werk te kunnen verzetten)
Tip 1: Opgaven combineren
Dit klinkt misschien als een open deur, maar om de warmtetransitie te versnellen moeten we nog vaker dan nu misschien al gewoon is, opgaven combineren. Op kleine schaal gebeurt dit al veel. Denk aan wijken waar renovatieplannen van woningcorporaties leidend zijn, waarbij gemeenten sluiten. Maar op grotere schaal worden kansen om opgaven te combineren nog te vaak gemist, omdat er te sectoraal wordt gedacht.
Door de warmtetransitie te koppelen aan andere ruimtelijke opgaven – zoals een rioolvervanging of herindeling – kan vaak niet alleen tijd, maar ook geld worden bespaard. Hetzelfde geldt voor het gelijktijdig oppakken van meerdere sociale vraagstukken in een wijk. Of wat te denken van het combineren van meerdere duurzaamheidsdoelstellingen, zoals klimaat, energie, circulariteit en biodiversiteit?
In de praktijk wordt dit nog vaak spannend gevonden, omdat het in eerste instantie voelt alsof je meer werk binnenhaalt, en dus meer werkdruk. Maar als aan het begin goede afspraken worden gemaakt en alle teams en/of partijen hun rol in het proces innemen, vergroot elke betrokkene zijn of haar slagkracht.
Tip 2: Anders samenwerken
Samenwerken binnen de warmtetransitie is niet nieuw. Zo wordt bij elke TVW, RES of WUP door meerdere partijen samengewerkt. De wijze waarop er wordt samengewerkt en met wie kan echter wel anders en innovatiever. Nu is de gemeente vaak aan zet, worden adviesbureaus ingehuurd en andere partijen om input gevraagd. Niks mis mee, maar zo kost het de gemeente wel veel tijd. Voorbeelden uit de praktijk laten zien dat gemeenten niet altijd aan zet hoeven te zijn. Ze kunnen ook heel goed als faciliterende of controlerende partij optreden.
Zo zijn er wijkuitvoeringsplannen die grotendeels door bewoners worden opgesteld en georganiseerd. Ook wordt de aanpak van energiearmoede in verschillende gemeenten uitgerold door enthousiaste (gepensioneerde) vrijwilligers en andere organisaties. In andere gemeenten werken studenten van hogescholen en universiteiten samen met inhoudelijke adviseurs aan haalbaarheidsstudies.
Tip 3: Aandacht voor de toekomst
De derde en afsluitende tip zorgt helaas niet op korte termijn voor minder werk of een slimmere verdeling van tijd en/of middelen. Toch krijgt aandacht voor de toekomst een plek in dit artikel. Op de middellange tot lange termijn zorgt dit namelijk wel degelijk voor een efficiencyslag. Door nu in projecten rekening te houden met opschaalbaarheid kan een gemeente daar in de toekomst van profiteren.
Zorg dus, waar capaciteit en middelen dit toelaten, dat je plannen later uitgebreid kunnen worden. Of kies een werkwijze die deels voor andere gebieden of vraagstukken te gebruiken is. In deze fase mag veel nog langzaam gaan, maar door als gemeente te leren kun je straks pas echt versnellen.
Heeft u ons whitepaper nog niet gelezen?
In de whitepaper gaan we in op diverse fasen en ‘ingrediënten’ die onmisbaar zijn voor een goed uitvoeringsplan. Oftewel een integraal uitvoeringsplan, waar inwoners, ondernemers, stakeholders en bestuurders achter staan, en mee verder kunnen. Vraag de paper aan via onderstaande knop.
Geef een reactie