Wat hebben de stikstofcrisis, segregatie, gezinsproblematiek, de vluchtelingenkwestie en de energietransitie met elkaar gemeen? Het zijn allemaal voorbeelden van complexe opgaven. Hoe pak je die opgaven aan? Dat kan door meer samen te werken, hoewel dat niet zo gemakkelijk is als het misschien klinkt.
‘Er komt veel bij kijken als het gaat om het samenwerken tussen organisaties bij de aanpak van complexe opgaven,’ zeggen Ruben van Wendel de Joode (rechts op de foto) en Edwin Kaats (links), adviseurs samenwerken bij AOG. Steeds meer opgaven zijn volgens hen zowel inhoudelijk als sociaal complex. Een voorbeeld is de energietransitie, die uit meerdere lagen bestaat. Aan de ene kant de inhoudelijke laag, zoals onder meer de infrastructuur, technologie, de bereidheid van mensen om technologie toe te passen, financiering en ruimtelijke ordening. Want waar plaats je bijvoorbeeld windmolens of zonnepanelen als niet iedereen staat te popelen om ze in de achtertuin te zetten? Naast de inhoudelijke kant is er altijd een sociale laag: er zijn veel mensen en organisaties bij betrokken.
Horizontaal leiderschap
Om je een weg te banen door deze inhoudelijke en sociale lagen, is samenwerken onvermijdelijk. Edwin Kaats: ‘Je hebt verschillende partijen nodig. Organisaties, die elk ook weer bestaan uit verschillende afdelingen met hun eigen ambities en belangen. Dat is soms moeilijk op een lijn te krijgen. We zijn daar niet altijd goed op voorbereid.’ Ook is er volgens hem niet altijd een eenduidige leider aan te wijzen. ‘Dit zogenoemde horizontaal leiderschap’, legt Ruben van Wendel de Joode uit, ‘betekent dat je er samen uit moet komen en dus ook samen de richting bepaalt. Het is een stevige uitdaging om het eens te worden over die juiste richting.’
Opgaven eerst op de agenda
Voordat samenwerking tot stand komt, moet er vaak eerst het een en ander gebeuren. ‘Mensen gaan immers pas een opgave herkennen als het pijn doet of als het een onderwerp wordt dat opvalt,’ zegt Kaats. ‘Die opgaven moeten eerst op de agenda komen. Dat kan bijvoorbeeld via de media, of het laten agenderen bij de gemeenteraad. Vervolgens kun je het gesprek erover aangaan en proberen samen oplossingen te vinden.’
Goede condities scheppen
Om dat gesprek over samenwerking te kunnen voeren, is vertrouwen nodig. Het is daarom van doorslaggevende betekenis condities te scheppen, waarbij vertrouwen de ruimte heeft om te groeien. Daarna is het de vraag hoe je mensen kunt verbinden rondom een opgave. Daar is volgens Kaats een aantal manieren voor. Bijvoorbeeld door partijen aan te spreken op wat zij belangrijk vinden. Sommige hebben er belang bij om een samenwerking aan te gaan. Andere partijen kun je aanmoedigen door de maatschappelijke waarde van de samenwerking te benadrukken. En weer andere partijen zou je kunnen motiveren tot een samenwerking wanneer ze het gevoel hebben dat het iets bijdraagt aan hun gemeenschap.
‘Vaak moeten we uit verschillende vaatjes tappen om samenwerking op gang te brengen,’ stelt Kaats. ‘Het mooie is dat de meeste mensen gemotiveerd zijn om samen te werken. Die drijfveer – en de energie die daaruit voortkomt – moeten we benutten en gebruiken voor het vinden van oplossingen voor complexe vraagstukken. Dan krijgt samenwerking de betekenis die het in potentie heeft.’
Wil je meer weten over de opleiding Samenwerken aan complexe opgaven? Klik hier: Samenwerken aan Complexe Opgaven | AOG School of Management
Geef een reactie