We zitten er midden in: de netwerkmaatschappij. Helaas maken te weinig gemeenten gebruik van haar mogelijkheden.
Aangevuurd door social media realiseren individuen en bedrijven samen doelen die ze in hun eentje niet zouden redden. Deelname aan deze samenleving door gemeenten is mogelijk door deze te regisseren. Gemeenten die deze weg niet kunnen inslaan verdwijnen. We zien dagelijkse onkunde door de capitulatie voor de herindeling. Jammer genoeg gaat dit direct ten koste van de democratie en de lokale dynamiek wordt geweld aangedaan.
Doordat mensen en bedrijven steeds meer samen doen ontstaat een nieuwe maatschappelijke structuur. Deze ‘wisdom of the crowd’ kan tot uitstekende maatschappelijke oplossingen leiden. De invloed van “nieuwe opinionleiders” is ongekend groot. Krampachtig probeert de overheid op traditionele wijze haar grip op de samenleving te houden. Het grote falen gaat gepaard met groeiende volkswoede. Dat niet alleen. Tegelijk zien we een gigantische groei van de transactiekosten.
Wat zijn transactiekosten?
In 1937 vindt de Britse econoom Coase het begrip “transactiekosten uit” . In mijn boek De regisserende Gemeente heb ik dit begrip vergaand uitgewerkt. In het kort komt het neer op de totale kosten die door een bedrijf gemaakt moeten worden om iets tot stand te brengen. Als blijkt dat een derde partij het goedkoper kan dan wordt de taak afgestoten. Bij overheden wordt zo nauwelijks gedacht. Geen wonder dat overheden in alle gevallen – hoewel sommige politici iets anders beweren – duurder zijn dan de markt.
Welke transactiekosten kent de gemeente?
In een traditionele gemeente worden een kleine 200 producten door henzelf geproduceerd. De meesten zijn uitvoerend van aard. Veel kosten zitten in naleving en controle. Voor een traditionele gemeente is dit geen doen meer. De netwerksamenleving organiseert zich steeds beter. Naleving en controle leidt tot volledig uit de klauw lopen van de kosten. Als er al iets buiten de deur is gebracht dan is er een dikke kans dat stroperige besluitvorming en onkunde rondom onderhandelen de rest doen. Dit vormt de tweede groep transactiekosten.
Dan de informatiekosten. Deze lopen razendsnel toe door het afhankelijker worden van almaar schaarser wordende valide informatie.
De regisserende gemeente kent als uitgangspunt dat alles dat door de markt of gelieerde non-profitorganisaties beter kan worden uitgevoerd daarheen gaat. Er bestaat maar één kernactiviteit: Beleidsvorming als besluitvorming. De groeiende transactiekosten zitten in de informatiekosten. Met name in de zoekkosten.
Kunnen zoekkosten minder?
Samenwerkingsplatforms te over, waar ideeën en mensen worden gekoppeld rondom thema’s. In plaats dat deze leiden tot vermindering van de zoekkosten nemen deze er juist door toe. Dit wordt anders als een samenwerkingsplatform tegelijkertijd wordt ondersteund door enorme gevalideerde vakkennis rondom het specifieke gebied. Daarom ben ik begonnen met StadSPOORT, een online documentatiecentrum waarmee al een kleine 200 gemeenten werken. Het is ook een regieplatform dat vakmensen in de openbare ruimte bij elkaar brengt, laat samenwerken dan wel samen online projecten uitvoeren. Volgens mij is dit een regie-instrument bij uitstek waar het mes aan twee kanten snijdt.
Ziet er leuk uit, maar zolang de meerderheid alle wijsheid in pacht schijnt te hebben…zal de beoogde winst uitblijven.