Vaak wordt gesproken over regisseren; meestal zonder een idee te hebben wat dit vraagt van colleges en gemeenteraden.
De verkiezingen zijn weer voorbij. En nu nog een nieuwe coalitie aan elkaar smeden. Een lastige klus in het versplinterde politieke speelveld. Dan hebben vrijwel alle gemeenten het over “regisseren”. Helaas vaak zonder enig idee te hebben welke specifieke eisen “regisseren” aan de leden van zowel gemeenteraad als collegeleden stellen. Laten we de laatsten eens nauwer bekijken.
De laatste tijd
Als in een gemeente wethouders met verschillende standpunten naar buiten treden dan is er gedonder in de tent. Zo zijn de laatste 4 jaar een kwart van de wethouders opgestapt. Meestal weggestuurd door de gemeenteraad. Dit toont aan dat bij conflicten opstappen het devies is. Degenen die blijven zitten brengen nauwelijks iets tot stand. Ze zijn gek. Actie betekent risico van vertrek. Komt bij dat bestuurders en politici op zich al genoeg botsende opvattingen hebben. Zo laten bestuurders merken zich te ergeren aan detailbemoeials in de gemeenteraad. Anderzijds nemen gemeenteraadsleden hun controlerende positie wel erg serieus.
Welke spelregels horen bij regisseren?
De juiste persoonlijkheidskenmerken plus voldoende ervaring wordt als doorslaggevende kwaliteit van het college gezien. Dat lijkt er na de laatste verkiezingsuitslag niet best uit te zien. Het tegendeel is waar. Zoals uit onderzoek van Bert Euser in zijn boek Lokale leiders blijkt komt driekwart van de bestuurders van lokale partijen uit het bedrijfsleven. Is dit niet juist de kans om de omslag naar regisseren te maken?
Colleges die werk maken van hun regisserende rol geven invulling aan de drie belangrijkste rollen die gespeeld dienen te worden. Zo zijn collegeleden gemeentelijke ambassadeurs in de lokale samenleving, terwijl ze daarnaast gefocust zijn op het aansturen van de ambtelijke organisatie om hun doelen te verwezenlijken. En als derde natuurlijk transparant verantwoording afleggen aan de gemeenteraad.
Welke kenmerken horen daarbij?
Een regisserende gemeente werkt met uiteenlopende maatschappelijke partijen. Vanuit regisserende optiek is een collegelid onafhankelijk naar elke denkbare betrokkene. Bij elke zweem van belangenverstrengeling is invullen van de regisserende rol onmogelijk. Dit is wel een puntje voor partijen die de naam “belang” dragen. Daarnaast beschikt een collegelid over strategische kennis en kritisch vermogen. Ook eist de regisserende rol dat een omvangrijk netwerk onontbeerlijk is. Met deze kenmerken kunnen de drie hoofdrollen – ambassadeur, doelbereiker, verantwoorder – worden gespeeld.
Een moeilijke maar doorslaggevende rol heeft de burgemeester. Deze bewaakt het collegiale bestuur. Daar wethouders per definitie individuele portefeuillebelangenbehartiger zijn is teamvorming lastig. Daarom ziet de burgemeester erop toe dat iedere wethouder tot zijn of haar recht komt. Collegiaal bestuur vereist nu eenmaal een evenwichtige besluitvorming.
Wat te verwachten van de gemeenteraad?
De gemeenteraad dient bij een regisserende gemeente allereerst duidelijk kaders te stellen. Vervolgens het bestuur met raad en daad bij te staan en daarbij kritisch en onafhankelijk te werk te gaan.
Tot slot: maak bij de komende coalitiebesprekingen werk van de spelregels van regisseren en zorg van daaruit voor bijpassende profielen van collegeleden. Dit kan meer gewicht in de schaal leggen dan dat de lijsttrekker automatisch wethouder wordt. Geef de ruimte en timmer het coalitie akkoord niet in SMART-termen dicht. Misschien dat we over 4 jaar terug kunnen zien op daadkrachtig besturen in plaats van een combinatie van “risicomijders” en “weggezondenen”.
Geef een reactie