‘Stop met verstikken van lokale overheden’

Het Rijk smoort (lokale) overheden in bureaucratie en gebrek aan bestuurlijke bescheidenheid, wat leidt tot onvrede en opstandigheid bij de burger. Daarvoor waarschuwt voorzitter Jacques Wallage van de Raad voor het openbaar bestuur (Rob) in het advies “De bestuurlijke verantwoordelijkheid voor systemen”.

Miskenning

Tweede Kamer en kabinet stellen zich op als ‘hiërarchische figuren’, zo meldt Wallage in het FD. Iedere keer als er in een gemeente iets misgaat, bijvoorbeeld met de inzet van huishoudelijke hulpen, wordt een minister of staatssecretaris naar de Kamer gehaald. Die zegt daar dan standaard dat hij die gemeente ter verantwoording gaat roepen.

Wallage vindt dat dit miskent dat de gemeenten eigen verantwoordelijkheden hebben. ‘Je kunt als ministers niet met de ene hand gemeenten extra taken geven en met de andere hand de boel weer naar je toetrekken zodra het moeilijk wordt. Dat tast het gevoel van eigenwaarde en van “we moeten het zelf doen” bij gemeenten aan.’

Verantwoordelijkheden

Behalve gemeenten hebben ook onder meer UWV, de Sociale Verzekeringsbank en de politie last van de neiging van het Rijk om taken af te stoten, maar tegelijk niet een nieuwe rolverdeling af te spreken. Volgens Wallage bestaat in Den Haag ten onrechte het beeld dat een minister overál eindverantwoordelijk voor is. ‘Er heerst een afrekencultuur die geen recht doet aan de complexiteit van systemen.’

Hij constateert een combinatie van scoringsdrift en een gebrekkig inzicht in wie waarvoor verantwoordelijk is. ‘Nederland wordt bestuurd als een concern met divisies en het kabinet als raad van bestuur. Maar we hebben de hoogst opgeleide bevolking ter wereld, die eigen initiatieven opzet; veel bevoegdheden liggen in Brussel en andere weer bij gemeenten. Dit vraagt om een gezamenlijk optrekken, maar Den Haag heeft het heel moeilijk met zo’n coöperatief samenwerkende houding.’

Verstikken

Besturen is volgens Wallage niet het vanbovenaf wetten en regels opleggen, maar het activeren van andermans verantwoordelijkheid. Hij roept het nieuwe kabinet dan ook op om te stoppen met medeoverheden en zelfstandige bestuursorganen verstikken.