Opinie De participerende McDonalds-gemeente

Een regisserende gemeente past bij de samenleving van nu. Persoonlijke aandacht staat voorop. Gemeenten maken werk van ondersteunen van bewoners en bedrijven bij het ontplooien van hun eigen inventiviteit en creativiteit. Een flexibel bestuurssysteem waar schaalverkleining en schaalvergroting hand in hand gaat.

Lukt dit ook?

Gemeenten doen hard hun best. De bestuurssystemen worden hoogwaardiger en wendbaarder. Door communicatie en informatie als basis van werken te maken kan slimme toepassing van software en processen helpen om antwoord te geven op persoonlijke vragen van inwoners. Gemeenten bezitten daarvoor een enorm potentieel aan data. De meeste gemeenten zijn nog niet op datagestuurd werken ingesteld.

McDonalds-aanpak

Het managementkompas geeft aan dat alle handelingen keurig op elkaar afgestemd moeten zijn. Zo halen gemeenten – net als McDonalds – het 19e eeuwse Taylorisme uit de kast. Op “moderne” wijze worden bestaande werkprocessen “computergestuurd” gestandaardiseerd. Digitaliseren maakt gegevens immers goed vindbaar. Door berekenbaarheid en voorspelbaarheid weet elke inwoner immers wat hij krijgt.  Efficiency door kostenbesparingen verhoogt de arbeidsproductiviteit.

En de inwoners?

Hun dromen verkruimelen. Machinebeoordeling en “dossiers erdoor jassen” is hartstikke efficiënt maar zetten elke persoonlijke context buitenspel. De bekende drie R’s  koppelt vertrouwdheid aan schijnveiligheid. Zelfs buurtteams volgen zonder aarzeling het spel “schema, programma en zo voeren we het uit”. Hoe hard een zorgvrager ook met deuren slaat, zodra iets een keer is vergeten aan te vinken houdt het op.

Het gevolg

Door standaardisering moeten inwoners zich in het gemeentelijk “Procrustusbed” persen. Zelfregie vereist soms minstens een HBO-opleiding. Paginalange afvinklijstjes maken inwoners met individuele situaties horendol. Praat voor de lol eens met een verbijsterde moeder die voor haar autistisch kind keer op keer opnieuw een PGB-uitkering moet aanvragen. Niet voor niks is de grootste klacht dat “men de gemeente als barrière op zijn weg vindt”. Aankloppen bij gemeenten gaat op dienstverlening door KPN lijken. Voor “help is on its way” raakt ze – geholpen door irritante keuzemenu’s – steeds verder uit zicht.

De mensloze gemeente

“Doe-democratie” en burgerparticipatie zijn knap gevonden briljante termen. Leefbaarheid wordt teruggegeven” aan welwillende inwoners. Gemeenten “laten los” en stimuleren inwoners en bedrijven “het heft in eigen handen te nemen”.  Zo kwamen er intussen al ruim 600 buurtwachten. Intussen worden al scholen ingezet om “fietsenheling te achterhalen”. Bij McDonalds ruimen we ook zelf de tafeltjes af. Alle pamflettistische slogans ten spijt. Neerleggen van “wat goed voor ons is” aan vrijwilligers “die er op los participeren” maakt de gemeente vleugellam en anoniem. Gemeenten zien het zelf niet maar de samenleving voelt het allang. Een anonieme gemeente is de doodsteek voor de representatieve democratie.

Weg met McDonalds-aanpak?

Ja. Een regisserende gemeente gaat niet om loslaten maar om “anders vasthouden”. Het ligt niet aan de techniek en zeker niet aan de medewerkers. Door langs de lijn “samen maken” wordt met inwoners kadervisies ontworpen waarmee het draagvlak ontstaat om als beslisser midden in de samenleving te worden geaccepteerd. Faciliteren langs de lijn “samen doen” brengt de persoonlijke dienstverlening op orde. Maak een passende moderne organisatie waar de vele goedwillende professionele ambtenaren hun enorme kennis, inventiviteit en creativiteit de inwoners vooruithelpen.

Dat lukt niet door het kopiëren van de sluwe McDonalds-aanpak.