• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • AI
    • Belastingen
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • KaFra Housing
    • KPN
    • Sdu
    • Segment
  • Whitepapers
  • Opleidingen

Democratie is méér dan politiek alleen

4 december 2017 door Wim Voeten

Lees voor

De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) bracht op 28 juni 2017 het advies ‘Democratie is méér dan politiek alleen’ uit. Kern van dit advies is dat mensen te weinig invloed hebben op het reilen en zeilen van hun woningcorporaties, zorginstellingen en onderwijsorganisaties.

Huurders, patiënten, leerlingen en hun ouders zijn dan wel niet de formele maar wel de morele eigenaar van deze organisaties. Dat moet zichtbaar worden gemaakt door mensen meer zeggenschap te geven. RaadsledenNieuws wilde weten wat de lokale politiek kan leren van dit advies en ging in gesprek met een van de opstellers van het advies, Pieter de Jong.

Jullie stellen dat burgers vertrouwen blijven houden in een stelsel van representatieve democratie, maar dat ze bijzonder kritisch kijken naar de rol van politici en politieke partijen. Hebben jullie hier een verklaring voor?

De Jong: “Eerst een aantal opmerkingen vooraf. Ten eerste moeten we ons realiseren dat burgers meer zijn dan alleen staatsburgers. Burgers hebben met de politieke gremia in het dagelijks leven niet zo veel te maken. Burgers hebben veel meer te maken met onderwijs, zorg en woningbouw. Juist op deze maatschappelijke domeinen moet je aan de burgers zeggenschap bieden. Op lokaal niveau zie je steeds meer dat de lokale politiek behoorlijk wat mogelijkheden biedt aan burgers om initiatieven te ontplooien en individuele en collectieve invloed te hebben op hun eigen woon- en leefsituatie.

In de tweede plaats zijn burgers steeds beter geïnformeerd en hoger opgeleid. Burgers willen daardoor meer te zeggen hebben op de maatschappelijke domeinen. Het algemene gevoel van de ROB is dat burgers nog steeds te weinig mogelijkheden krijgen om de zeggenschap op maatschappelijke domeinen ten uitvoer te brengen.

Dan naar je vraag. De democratie staat er in algemene zin heel positief op bij burgers. Ze associëren democratie met verkiezingen, met het one man, one vote-principe, vrijheid van meningsuiting.Democratie is een abstract begrip. Mensen zijn positief over de representatieve democratie waarin ondermeer het algemeen kiesrecht verankerd is.

In de concrete praktijk van politiek bedrijven ontstaat het beeld van politici die elkaar baantjes toeschuiven en politici die in integriteitskwesties verzeild raken. Ook van politieke spelletjes zijn burgers niet gediend. Mensen willen meer democratie, maar minder politieke spelletjes. Veel mensen voelen zich onvoldoende gehoord. Daarom hoor je voortdurend de roep om meer directe democratie. Directe democratie is lastig voor met name landelijke politici. Zie bijvoorbeeld het voornemen in het regeerakkoord om het referendum af te schaffen terwijl er nog geen goede evaluatie van de werking van dat instrument heeft plaatsgevonden. Vooral laagopgeleide mensen hebben het gevoel dat hun stem er niet toe doet. Juist deze groep pleit voor meer directe democratie.”

In het advies geven jullie aan dat de onteigening van de burger, of zijn verschraling tot ‘klant’, het meeste opvalt. Vindt de ROB dat gemeenten in het verleden met klantgericht werken fundamenteel onjuiste keuzes hebben gemaakt?

De Jong: “Klantgericht werken is op zich prima als het gaat om hele concrete dienstverlening zoals de uitgifte van paspoorten en het ophalen van het huisvuil. Efficiënt en klantvriendelijk werken tegen een billijk tarief is wat de burger bij deze vormen van dienstverlening wenst. Voor allerlei andere zaken zoals de inrichting van de publieke ruimte en activiteiten van de gemeente op het sociaal domein moeten gemeenten de burgers behandelen als burgers door aan hen zeggenschap te geven. Dit kan bijvoorbeeld via adviesraden. Hierbij moet je er wel op toezien dat deze adviesraden de goede lijntjes hebben naar de gehele achterban. Hierop moet je als gemeente ook sturen. Het is verstandig om bijvoorbeeld in het sociaal domein beelden van adviesraden en sociale wijkteams naast elkaar te leggen om een totaalbeeld te krijgen. Deze informatie kun je bijvoorbeeld ook leggen naast informatie van de GGD over de gezondheidstoestand van wijken.

Gemeenteraden én medezeggenschapsorganen zoals huurdersorganisaties en cliëntenraden moeten zich realiseren dat hun vergadercultuur mensen afschrikt om zich aan te melden als kandidaat voor gemeenteraden en medezeggenschapsorganen. Probeer dus af te raken van deze vergadercultuur. Je ziet nu nog dat gemeenteraden zich te veel richten op de agenda van het college en zich tot in detail uit willen spreken over de vele aangeleverde stukken. Gemeenteraden moeten meer hun eigen agenda bepalen. Raadsleden worden vaak meegezogen in wat het college van belang vindt en zij passen zich aan de bestaande rituelen aan. Raadsleden raken daarmee het zicht op de eigen achterban en ‘de samenleving’ kwijt. Mijn pleidooi is dan ook om in het oog te houden wat de eigen achterban belangrijk vindt en niet wat het college belangrijk vindt. Dit kan door te zorgen voor een eigenstandige informatievergaring en -verwerking onder meer door contacten met de eigen achterban en de burgers van de gemeente. Probeer met deze informatie het college van B&W te voeden. De cultuur die gekenmerkt wordt door het lezen van en vergaderen over stukken die aangeleverd zijn door het college moet doorbroken worden. Dit om ruimte te maken om meer naar buiten te gaan, figuurlijk, maar zeker ook letterlijk.”

Jullie stellen dat het niet verwonderlijk is “dat burgers – vooral op lokaal niveau – meer en meer het heft in eigen handen nemen.” Op welke wijze kan de gemeenteraad zich in de visie van de ROB het beste verhouden tot initiatieven van burgers en hoe dient gekeken te worden naar ruimte voor burgerinitiatieven in relatie tot de kaderstellende en controlerende rol van de gemeenteraad?

De Jong: “De lokale overheid moet vooral loslaten als zich burgerinitiatieven aandienen. Wel moet de gemeente letten op de borging van rechtstatelijke en publieke belangen. Wordt gewerkt binnen de kaders van de wet? Krijgen alle burgers de gelegenheid zich aan te sluiten? Wordt hieraan voldaan, laat dan de ruimte aan een burgerinitiatief. Laat zo veel mogelijk over aan burgers zelf. Veel burgers hebben kennis, ervaring en een hoge opleiding. Maak hier als gemeente gebruik van.”

De ROB constateert dat “De algemene trend is dat veel burgers hun rol als democratisch participant oppakken, of dat in elk geval willen. Zij willen niet alleen meer klant zijn, maar zelf – mee – aan het roer staan voor zaken die niet alleen in hun eigen maar ook in een collectief belang zijn.” Dit klinkt hoopgevend. Maar er zijn ook burgers die hun rol als democratisch participant niet kunnen of niet willen oppakken. Hoe dient in de visie van de ROB een gemeenteraad met deze groep van mensen om te gaan?

De Jong: “Wanneer het niet willen participeren een bewuste keuze is op basis van goede informatie dan moet je dit als gemeente accepteren. Vaak vinden deze burgers het goed zoals het gaat. Vaak komt het niet willen participeren overigens voort uit een tijdsprobleem. Deze burgers vragen ook om erkenning van het feit dat ze niet participeren. Deze burgers kunnen overigens wel zeer betrokken zijn maar ze vinden dat hun belangen goed worden behartigd. En als dat in hun ogen niet (meer) het geval is, trekken zij als betrokken burgers aan de bel.

Ten aanzien van burgers die niet kunnen participeren, moet je als gemeente hopen dat er organisaties zijn die de belangen van deze groep burgers mee kunnen nemen. Denk bijvoorbeeld aan patiëntenverenigingen, cliëntenraden of huurdersorganisaties.

Om te zorgen dat zo veel mogelijk burgers kunnen en willen participeren, is mijn advies aan gemeenten om onderwerpen waarop participatie gevraagd wordt zo concreet mogelijk te maken. Dit kan door onderwerpen themagewijs of buurtgericht aan te pakken.”

De ROB stelt dat voldoende ruimte voor professionals essentieel is voor de zeggenschap van burgers. Heeft de ROB het idee dat professionals voldoende ruimte krijgen?

De Jong: “Professionals zijn onder druk van de media en de politiek steeds meer ruimte zelf gaan pakken. Dit vanuit de roep om meer maatwerk. Aan de andere kant is er nog steeds sprake van een forse afvinkcultuur. Beroepsorganisaties willen er alles aan doen om te voorkomen dat professionals fouten maken. Dit willen ze voorkomen door zeer uitgebreide protocollen op te stellen. Deze komen boven op de protocollen van inspecties en de rijksoverheid.

Mijn advies aan gemeenteraden is om duidelijke afspraken met maatschappelijke organisaties te maken over de gewenste output. Hanteer hierbij kwaliteitstandaarden ook gerelateerd aan het proces, maar laat veel ruimte aan organisaties en professionals om de processen in te richten. Onderdeel van de kwaliteitstandaarden zou kunnen zijn dat de meest betrokken burgers worden gehoord en dat je een representativiteitstoets uitvoert. Laat ook verantwoording afleggen voor het verloop van het proces. Welke processen doorlopen partijen om de doelen te behalen? Check als gemeenteraad niet alleen of maatschappelijke organisaties contact hebben gehad met hun achterban: ga ook na wat het contact heeft ingehouden en opgeleverd, en of en zo ja hoe dat is teruggekoppeld naar de achterban, en hoe de achterban een en ander – inhoud én proces – beoordeelt.

Voor het volledige advies zie: http://bit.ly/rob-democratie.

Wim Voeten, raadsgriffier gemeente Etten-Leur

wim.voeten@etten-leur.nl
@wimvoeten

Filed Under: Raadsledennieuws

Reageer
Vorige artikel
De kracht van informatie
Volgende artikel
Heeft de gemeenteraad (zelfstandig) toegang tot de bestuursrechter?

Reader Interactions

GERELATEERD

Huurbevriezing op de tocht

Of de aangekondigde huurbevriezing per 1 juli 2025 doorgaat is onzeker. Van links tot rechts was er harde kritiek in de Tweede Kamer, zo bleek tijdens een Kamerdebat. Door de lagere huurinkomsten voor woningcorporaties gaan die minder nieuwe huurwoningen bouwen.

Belastingdienst beschermt mensen met schulden onvoldoende

Twee jaar na de aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer om de behandeling van mensen met schulden door de Belastingdienst te verbeteren, is er nog weinig veranderd. Komende zomer start een proefproject van 10 gemeenten samen met de Belastingdienst om gegevens over toeslag- en belastingschulden te delen.  Dit staat in het jaarlijkse verantwoordingsonderzoek van de Algemene... lees verder

Overheid blijft Amerikaanse cloud gebruiken ondanks zorgen

Ondanks druk vanuit de Tweede Kamer en zorgen onder Nederlandse organisaties, blijven overheidsorganisaties op grote schaal de Amerikaanse cloud gebruiken, zoals Microsoft 365.

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Senior Planeconoom – Gemeente Lelystad

Lead Buyer – Gemeente Eindhoven

Programmadirecteur Duin- en Bollenstreek Samenwerking – Gemeente Katwijk

Omgevingsmanager – Gemeente Tilburg

Bestuursadviseur – Gemeente Nijkerk

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Huurbevriezing op de tocht

22 mei 2025

Belastingdienst beschermt mensen met schulden onvoldoende

22 mei 2025

Overheid blijft Amerikaanse cloud gebruiken ondanks zorgen

21 mei 2025

Woningbouwimpuls_De Jonge pareert kritiek

Financiële bijdrage voor gemeenten per gebouwd huis

21 mei 2025

beschut werk

Uitzonderingspositie sociaal ontwikkelbedrijven in nieuwe plannen flexwerkers

21 mei 2025

GEMEENTE.NU PARTNERS

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’
  • Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’
  • Segment

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 
  • Segment

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar
  • Segment

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’
  • Segment

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment
  • Segment

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze
  • Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept
  • Segment

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6
  • Segment

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden
  • Segment

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden

De drie p’s van Segment
  • Segment

De drie p’s van Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling
  • Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling

De Wet open overheid is voor iedereen relevant
  • Segment

De Wet open overheid is voor iedereen relevant

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment
  • Segment

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’
  • Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 
  • Segment

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid
  • Segment

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid

‘Een feestje van de ceremonie maken’
  • Segment

‘Een feestje van de ceremonie maken’

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’
  • Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • AI
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU