De gemeenteraadsverkiezingen staan weer voor de deur. Verkiezings- en collegeprogramma’s zullen ons weer een krachtig, proactief en transparant bestuur in het vooruitzicht stellen. Maar zonder tijdige, transparante, innovatieve en veilige informatievoorziening zal dat niet slagen. Hoe hoog komt ‘informatie’ deze keer op de agenda?
Zoals Liza Minnelli zong in de film Cabaret (1972): Money makes the world go round, de wereld draait om geld. Maar ook, en steeds meer, om informatie. Tijdige, betrouwbare, relevante en toereikende informatie: dat is waar het om draait in het openbaar bestuur, participatie in het democratische besluitvormingsproces en transparante verantwoording aan de samenleving.
Informatie is een economisch goed bij uitstek. De wetten van de economie zijn er onverkort op van toepassing. Zoals de wet van de afnemende meeropbrengsten (Ricardo, Gossen): voorbij een bepaald moment levert nóg meer informatie, geen beter bestuur meer op. En om de wet van Gresham te parafraseren: slechte informatie (fake news) verdringt goede informatie. De mogelijkheden om het openbaar bestuur te ontregelen met te veel, te weinig, valse of achtergehouden informatie, zijn enorm.
Betrouwbare informatie
‘Cijfers liegen niet’, en ‘meten is weten’: dergelijke dooddoeners vragen om argwaan en kritische benadering. Cijfers en andere data moeten altijd binnen een context geïnterpreteerd worden. Dan is ‘weten’ méér dan simpelweg ‘meten’. ‘Weten’ is nog niet hetzelfde als begrijpen. En een wetenschappelijk onderbouwd feit moet langs de menselijke maat worden gecommuniceerd, wil je er mee overtuigen. In de huidige digitale informatiesamenleving speelt snelheid een grote rol. Hoe eerder informatie die duidt op een bepaalde trend of een bepaald patroon, tot ons komt, hoe beter. Big Data is er al in overvloed. We zullen moeten investeren in onconventionele data-analyse, om daar de vruchten van te plukken.
Nieuwe inzichten
Seth Stephens geeft daar in zijn boek Everybody lies (What the internet can tell us about who we really are; Bloomsbury 2017) spectaculaire voorbeelden van. Amerikaanse financiële instellingen geven miljoenen dollars uit om de maandelijkse werkloosheidscijfers sneller in huis te hebben. Maar op het moment dat het Bureau of Labour Statistics die cijfers vrijgeeft, zijn ze al drie maanden oud. Stephens – afkomstig van Google – leert ons dat we de ontwikkeling van de werkloosheid eerder uit het gedrag van mensen op internet kunnen afleiden. Méér zoekacties op bepaalde trefwoorden bleek een goede indicator voor toenemende werkloosheid. In hun gedrag op internet zijn mensen eerlijk: ze geven geen sociaal gewenste antwoorden maar schrijven op wat ze werkelijk van iets vinden (zo lang hun anonimiteit is verzekerd…). En zo kon Amerika eerder weten dat Donald Trump, tegen de ‘officiële’ voorspellingen in, tot president gekozen zou worden.
De raad krijgt voortdurend stukken voorgeschoteld die financieel goed zijn onderbouwd. Die zouden ook consistent onderbouwd moeten zijn met betrouwbare informatie. Het zou niet voor mogen komen dat in het ene stuk van een andere demografische informatie wordt uitgegaan dan in andere stukken. Als in alle stukken relevant vergelijkingsmateriaal wordt opgenomen – bijvoorbeeld uit Waarstaatjegemeente, of uit Vensters voor Bedrijfsvoering – dan weet je als raadslid hoe goed/slecht de gemeente het doet in vergelijking tot andere gemeenten.
Open Raadsinformatie
De verkiezingen staan weer voor de deur en verkiezingsprogramma’s lopen vooruit op de collegeprogramma’s 2018-2022. Beloven die programma’s een betere kwaliteit van informatie voor beleidsvorming, handhaving en verantwoording? Vooral transparante verantwoording valt te verbeteren. Raadsinformatiesystemen zijn voor inwoners (en raadsleden!) vaak slecht toegankelijk. Pas nadat je weet in welke raads- en/of commissievergaderingen een bepaald onderwerp aan de orde was, begint de zoektocht naar wie, van welke partij, er wat over heeft gezegd of toegezegd. VNG/KING heeft, in nauwe samenwerking met gemeenten, leveranciers en de Open State Foundation, een standaard ontwikkeld waarmee raadsinformatie als open data kan worden hergebruikt. Deze standaard is naar verwachting in januari 2018 klaar voor gebruik. Een kleine twintig softwarebedrijven en -bedrijfjes – meest innovatieve start-ups – hebben zich al gemeld om daar mee aan de slag te gaan. We kunnen op korte termijn gebruiksvriendelijke apps verwachten waarmee de politiek geïnteresseerde inwoner beter toegang krijgt tot informatie die belangrijk is voor deelname aan het democratische proces. Uit een onlangs gehouden app-wedstrijd kwam de app WaarOverheid als winnaar uit de bus. Deze app zet raadsinformatie automatisch op de kaart en geeft inwoners inzicht wanneer de raad over hun wijk of buurt spreekt. Niet alleen raadsinformatie, maar ook locatie-gerelateerde informatie uit en over de buurt, informatie uit wet- en regelgeving en thema-specifieke informatie. Niet alleen in de vorm van ‘documenten’, maar ook als animaties met beeld en geluid. Niet alleen over de eigen gemeente, maar ook van andere, vergelijkbare gemeenten. Niet alleen informatie afkomstig van officiële instanties, maar ook vanuit politieke partijen, belangenorganisaties en niet in de laatste plaats: de inwoners zelf.
Oproep aan partijen en colleges
We staan nog maar aan het begin van een interessante ontwikkeling die alle informatie voor participatie in het democratisch proces dichterbij brengt. Al in de verkiezingscampagne zullen partijen van nieuwe mogelijkheden gebruik maken. Natuurlijk moet informatieveiligheid en bescherming van de privacy worden gewaarborgd. Nieuwe (Europese) regelgeving werkt door naar de gemeenten die regels en standaarden moeten doorvoeren en op een hoog niveau functionarissen moeten aanstellen die toezien op de naleving. ‘Informatie’ zou één van de belangrijkste speerpunten in partij- en collegeprogramma’s moeten zijn. Want wie niet inzet op betere kwaliteit van veilig toegankelijke informatie, zal inboeten aan bestuurskracht en het vertrouwen van de kiezer verliezen.
Kees Duijvelaar, onder meer commissielid in IJsselstein
Geef een antwoord