De minister liet eerder al een norm voor schaalvergroting los. In het belang van burgers moet hij dat nog een keer doen als het gaat om de waterschappen.
– Opinie –
De Algemene Waterschapspartij (AWP) vindt dat de waterschappen nog sterker moeten inzetten op samenwerken met de gemeenten in hun gebied. Minister Plasterk ziet de waterschappen liever verdwijnen in de Landsdelen.
Het rapport ‘Bestuur in Samenhang’ van minister Plasterk gaat vooral over de toekomst van de gemeenten in Nederland. Toch worden er ook belangwekkende dingen gezegd over waterschappen. Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken wil dat de waterschappen nog verder fuseren, en uiteindelijk verdwijnen in een vijftal Landsdelen. De waterschappen zijn zelf al bezig met schaalvergroting, met de al ingeplande fusies meegerekend, blijven er op termijn nog circa 16 waterschappen over. Wij, als leden het Landelijk Bestuur Algemene Waterschapspartij, vinden dat wel genoeg.
Als het waterschapsgebied te groot wordt, gaat de verbinding met de gemeenten en de burgers verloren! Omdat waterbeheer en afvalwaterzorg nu eenmaal vraagt om lokaal-regionaal maatwerk, is de AWP is mordicus tegen opschaling van waterschappen als onderdeel van supergebieden zoals de landsdelen. Wij willen juist de aansluiting van waterschappen bij het lokaal bestuur versterken, en wij pleiten voor verdere intensivering van deze lokaal-regionale samenwerking tussen gemeenten en het waterschap in hetzelfde waterschapsgebied.
Complementaire samenwerking
In de visie van de AWP staat juist de complementaire samenwerking tussen gemeenten en waterschap voorop. Lokale samenwerking ‘in hechte samenhang’! In de afvalwaterzorg kunnen nog veel besparingen worden gerealiseerd. Gemeenten zijn eigenaar van het rioolstelsel, en het waterschap zorgt voor de zuivering van het afvalwater. Behalve afvalwater gaat er ook veel neerslag en grondwater door het riool.
Om een voorbeeld te geven: minder regenwater naar de zuivering betekent ook minder verwerkingskosten, maar dan moet het regenwater wel ergens naartoe kunnen. En het vervangen van lekke rioolbuizen waar het grondwater naar binnen sijpelt, is duur dus die kosten wil een gemeente uitstellen. Door in goede samenwerking te kiezen voor een win-win situatie kan een waterschap bijdragen in die kosten. Op vele plaatsen worden en werden door zogenaamde optimalisatie-studies de kansen in beeld gebracht en benut.
De minister van Infrastructuur en Milieu heeft al afgedwongen dat gemeenten en waterschappen samen jaarlijks 8 procent besparen op de kosten van de afvalwaterketen, en intensieve samenwerking is nodig om die doelstelling te realiseren. Er is ook sprake van complementaire samenwerking tussen gemeenten en waterschap bij de integratie van ruimtelijke ontwikkelingen met het waterbeheer en de waterveiligheid. Sloten moeten zo breed zijn, dat het water niet meteen over de kant klotst bij een hevige bui. Nauwe samenwerking is ook nodig om meervoudig ruimtegebruik mogelijk te maken bijvoorbeeld door huizen op het water te bouwen zonder dat het waterbeheer wordt gehinderd.
Minister moest al water bij de wijn doen
De ‘eis’ om te fuseren tot gemeenten van meer dan 100.000 inwoners, heeft minister Plasterk intussen al moeten loslaten. Gemeenten mogen nu in hun eigen tempo opschalen, en ook andere samenwerkingsverbanden dan fusie zijn in principe mogelijk. Voor de samenwerking tussen gemeenten en het waterschap maakt het trouwens niets uit of gemeenten nu fuseren of intensiever samenwerken. Belangrijk is dat het lokale bestuur in tact blijft, en ook als zodanig herkenbaar is voor de burgers. Ook heeft minister Plasterk de concessie moeten doen om de fusie van de provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland uit te stellen tot 2016, dus ná de volgende Kamerverkiezingen. En de overige provincies mogen nu zelf aangeven óf ze wel willen fuseren.
Het lijkt erop alsof het kabinet haar energie wil richten op de economische crisis, en minder prioriteit geeft aan ‘Bestuur in Samenhang’. De AWP vindt het dan ook nog veel te vroeg om nu al piketpaaltjes te slaan over de rol van de waterschappen in het toekomstige staatsbestel.
Modern Waterschap
In de visie van de AWP gaat het waterschap in de toekomst over alle zaken die te maken hebben met water: oppervlaktewater, grondwater, regenwater, gietwater, koelwater, afvalwater, waterveiligheid, waternatuur, vaarwegbeheer, recreatievaart, noem maar op. Vanuit de “Eén Loket” gedachte.
Waterschappen zijn allang niet meer die muffe, in zichzelf gekeerde organisaties van twintig jaar geleden. De luiken zijn open gegaan en waterschap en gemeenten hebben nu intensiever contact dan ooit. Een waterschapsgebied beslaat nu ook al meerdere gemeenten. En natuurlijk wordt er nu ook al samengewerkt. Maar als de gemeenten niet oppassen, dan worden de waterschappen straks ingelijfd bij de Landsdelen, en vervolgens komt de afvalwaterzorg, de waterveiligheid en het waterbeheer wel heel ver af te staan van de lokale problematiek en de lokale zeggenschap. Want dan heb je als gemeente geen regionale partner meer om te bevragen en om mee samen te werken.
Waterschap houdt eigen broek op
Waterschappen worden niet betaald uit de rijksbegroting, maar dekken hun kosten uit de eigen waterschapsbelasting, die voor huishoudens nog altijd een fractie is in vergelijking met bijvoorbeeld de inkomstenbelasting. Het grote voordeel van de eigen waterschapsheffing is dat de rijksoverheid in tijden van crisis, zoals nu, geen greep in de kas kan doen, zodat de burger zich toch veilig weet achter de dijken of gewoon de WC kan blijven doortrekken. De “waan van de dag”, die de algemene democratie bij tijd en wijle teistert, speelt bij de waterschappen met hun functionele taken een stuk minder. Kostenbesparing is inmiddels het leidend principe geworden bij de waterschappen.
De AWP wil zich hard maken voor een modern waterschap als onderdeel van het regionale bestuur. Met gekozen vertegenwoordigers, die de ambtenaren en technici kunnen bijsturen bij hun voorstellen voor maatregelen en projecten. Sober en doelmatig, transparant, en met kennis van zaken.
______________________________________________________________________________________________________
Hans Middendorp en Peter Vonk zijn leden van het Landelijk Bestuur Algemene Waterschapspartij.
Geef een reactie