• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • AI
    • Belastingen
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • KaFra Housing
    • KPN
    • Lefebvre Sdu
    • Segment
  • Whitepapers
  • Opleidingen

Kwaliteit van raadsleden

4 december 2018 door Gerrit Hagelstein

Lees voor

Voor een goed lokaal bestuur zijn goede bestuurders nodig. Dat geldt voor de burgemeester, wethouders en raadsleden. Wethouders worden min of meer geselecteerd als ‘het beste jongetje of meisje van de klas’. Dat geldt niet voor raadsleden.

Raadsleden komen om voor de partij moverende redenen op de lijst van hun partij. Of zij daarmee aan alle vereiste kwaliteiten voor het raadslidmaatschap voldoen, is de vraag. Veel gemeenteraden en hun griffiers storten zich dan ook in allerlei vormen van opleiding en scholing. Met als prangende vraag: kun/moet je van elk dubbeltje een kwartje maken?

Kwaliteit of kwaliteiten?

Kwaliteit is een lastig, want subjectief begrip. Dat geldt al helemaal voor de kwaliteit van raadsleden. Wat de een aanspreekt of goed vindt, vindt een ander helemaal niet. Je kunt heel goed van de tongriem gesneden zijn en mooie volzinnen spreken, maar vervolgens geen resultaat boeken. Gelijk hebben is immers heel wat anders dan gelijk krijgen. Omgekeerd zijn er heel wat stille krachten in fracties die in allerlei verbanden goed (politiek) werk doen, maar voor het publiek veel minder zichtbaar zijn. Een goede kandidatenlijst bevat idealiter dan ook een optimale mix van kwaliteiten om als fractie het raadswerk goed te kunnen doen. Hoe sterker daarbij de individuele fractieleden zijn, hoe beter het is. Daarom is het beter te spreken van de kwaliteiten van een raadslid en niet van de kwaliteit.

Opleiding

De traditionelere partijen fungeerden in het verleden als hun eigen opleidingsinstituut. Bestuurders werden opgeleid in verschillende maatschappelijke verbanden (vakbond, kerk, vereniging e.a.) en van daaruit vaak gerekruteerd voor volksvertegenwoordigende en bestuurlijke functies. Later ontwikkelden deze partijen via hun eigen scholingsinstituten, gesubsidieerd door de rijksoverheid en eigen inkomsten, hun eigen programma’s voor opleiding en scholing. Het ging er daarbij (nog steeds) om partijgenoten bekend te maken met het gedachtengoed van de partij en de politieke vertaling ervan. Tegelijkertijd werd daarmee het partijpolitieke netwerk verstevigd en uitgebouwd, Vandaag de dag zien we dat deze politieke vorming zich heeft uitgebreid tot een scala aan trainingen en opleidingen waaruit ook beginnende raadsleden kunnen kiezen. Veel van hen maken daar gebruik van.

Lokale partijen

Bij de laatste herindelingsverkiezingen is in vijf van de twaalf gemeenten een lokale partij als winnaar uit de bus gekomen. Zo hebben in Noordwijk de lokale partijen samen 48,1 procent van de kiezers achter zich weten te scharen, in Groningen daarentegen maar 11,1 procent. Met de opkomst van de lokale partijen (zij bezetten ruim een derde deel van het totaal aantal raadszetels) is het partijpolitieke speelveld behoorlijk aan het veranderen. Dat geldt ook voor de betekenis van vorming en opleiding.
De toename van het aantal gevallen wethouders wordt wel eens toegeschreven aan de instabiliteit van deze lokale partijen. Recentelijk kwam de situatie in het gemeentebestuur van Vlaardingen in het nieuws. Is het zo dat een crisissituatie zich vaker voordoet bij een fractie van een lokale partij dan bij een fractie van een traditionele partij? Onderzoek daarnaar wijst dat niet eenduidig uit. En ligt de oorzaak dan in het minder of niet toegerust zijn op de taak als raadslid? Kunnen politieke vorming en opleiding eraan bijdragen dat er meer deskundigheid en vaardigheden ontwikkeld worden waarmee een politieke crisis in fractie of college kan worden voorkomen?

Voor mij vooral een aantal vragen die van belang zijn bij de kernvraag wat je als effect van vorming en opleiding op de kwaliteit van raadsleden mag verwachten. Politieke instabiliteit kan immers ook heel andere oorzaken hebben dan een gebrek aan politieke vorming. Maar ook hier geldt net als bij het reguliere onderwijs: een goede opleiding is nooit weg. Het feit dat lokale partijen, zonder een landelijke ‘vader/moeder’ met instituten voor vorming en opleiding, in omvang en aantallen raadszetels groeien, kan dan ook niet zonder betekenis blijven. Lokaal zal daar meer aandacht voor moeten zijn.

Politieke vorming

De laatste jaren is de aandacht voor politieke vorming al flink toegenomen. Politieke partijen zelf, maar ook ProDemos met cursussen als Politiek Actief, bieden vormingscursussen aan. Ook op de commerciële markt zijn allerlei cursussen te volgen. Daarenboven zijn gemeenteraden en hun griffiers ook bezig hun eigen opleidingsprogramma’s te ontwikkelen. Bij de start van een nieuwe gemeenteraad draaien in veel gemeenten de inwerkprogramma’s waarin raadsleden kennismaken met het lokale beleid, de gemeentelijke organisatie en allerlei praktische vragen.
Wat zit er in mijn instrumentenkistje als raadslid, mag ik direct contact zoeken met een ambtenaar, wie helpt mij bij een initiatiefvoorstel of motie? Veel inwerkprogramma’s bevatten ook een vaardighedencomponent; debattraining en voorzitterstraining worden veel ingezet. Maar ook andere vaardigheden als het snellezen, het selecteren van informatie en pitchen kunnen ontwikkeld worden. En het feit dat dit gebeurt voor alle raadsleden (en commissieleden, schaduwraadsleden, fractievolgers) geeft daarbij meerwaarde. Want samen leren bevordert een klimaat waarin raadsleden elkaar weten te vinden, elkaar leren respecteren en elkaar ook kunnen helpen bij ieders ontwikkelproces.
Van belang daarbij is dat die inwerkprogramma’s niet een druppel op een gloeiende plaat blijven. In de loop van de raadsperiode horen herhaling en verdieping, en feedback daarop, plaats te vinden. Steeds meer griffiers ontwikkelen daarom voor hun gemeenteraad een doorlopende leerlijn. En daarbij is het goed als er een goeie interactie is tussen de vragers (raadsleden: wat wil ik leren/ontwikkelen?) en de aanbieders (griffiers/opleiders/trainers: wat zijn nuttige zaken om te leren als volksvertegenwoordiger?). En ik ben daarbij eigenlijk nog maar weinig mensen tegengekomen die van zichzelf zeiden: ‘ik weet alles al en hoef niet meer te leren’.
Essentieel is daarbij een goed leerklimaat: een setting waarbij raadsleden in een vertrouwde omgeving met elkaar kunnen leren en reflecteren. Dat is helaas niet overal mogelijk. Er zijn gemeenten waar, en dat klinkt wellicht wat raar, het politiek klimaat zo politiek is dat zinvol leren met elkaar niet mogelijk is. Alles is politiek, maar politiek is ook niet alles.

Ben je als raadslid ooit uitgeleerd?

Nee. Je kunt nooit op je lauweren rusten. Het kan beslist zo zijn dat je op een gegeven moment zo ervaren bent dat je altijd ter plekke wel een bijdrage kunt leveren of een standpunt kunt formuleren. Maar er zijn zo veel ontwikkelingen dat er altijd nog te leren valt. Aan de kant van de inhoud gaat het dan om beleidsmatige ontwikkelingen (zoals de Omgevingswet, sturing in regionale netwerken, omgang met burgerinitiatieven, ondermijnende criminaliteit, datagedreven sturing e.a.). Maar ook aan de kant van de vaardigheden ben je nooit uitgeleerd (gebruik moderne media, omgang met burgers, omgaan met agressie, feedback geven). De toenemende transparantie maakt dat er ook sneller integriteits­issues aan de orde worden gesteld. Dat betekent dat er ook meer aandacht moet zijn voor de sociaalpsychologische aspecten van volksvertegenwoordigerschap. Een belangrijke vraag is dan ook hoe volksvertegenwoordigers kunnen worden geselecteerd en opgeleid voor het op een ordentelijke manier doen functioneren van onze democratie. En hoe zij daarbij ondersteund moeten worden.

ROB en ProDemos

De Raad voor het openbaar bestuur (ROB) heeft in zijn rapport ‘Voor de publieke zaak, Over een aanlokkelijk perspectief voor de decentrale volksvertegenwoordiger’, een aantal aanbevelingen gedaan. Met betrekking tot de politieke vorming en opleiding stelt de Raad vast dat volksvertegenwoordiging in het decentrale bestuur lekenbestuur is. En dat dit zo moet blijven. Werkzaamheden van decentrale volksvertegenwoordigers moeten mogelijk zijn met minder tijdsbesteding. De Raad adviseert om minder tijd te besteden aan bestuurlijke activiteiten zoals vergaderen, stukken lezen en fractieberaad. Dat kan alleen als wordt geïnvesteerd in een goede toerusting (griffie, rekenkamer, fractieondersteuning, scholing). Verder kan de aantrekkelijkheid van het ambt worden vergroot door herwaardering: betere beeldvorming over het belang en het werk van volksvertegenwoordigers. Om meer geïnteresseerden voor het ambt te werven, bepleit de ROB experimenten om het potentieel aan te boren van de 98 procent van de mensen die geen lid zijn van een politieke partij.

ProDemos heeft recent een verkenning uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Aanleiding daarvoor was de evaluatie van de wet Financiering politieke partijen door de commissie-Veling van begin 2018. Deze verkenning leert dat lokale politieke partijen vaak worstelen met hun ondersteuning en opleiding. Zij zijn inmiddels gewend veel activiteiten zelf te doen. Ondersteuning van buiten kan vooral vorm krijgen via trainings- en opleidingsmogelijkheden, zoals versterking van hun beleidsinhoudelijke en juridische expertise en training in debatteren en (snel)lezen. De gewenste ondersteuning moet echter niet leiden tot bemoeienis van bovenaf: wel steun, geen sturing. Dat is dan ook de titel van dit ProDemos-rapport.

Wel steun, geen sturing

Vorming en opleiding kunnen raadsleden enorm helpen bij hun werk. De keuze daarvoor moet vrij zijn en aansluiten op de behoeften van fracties en volksvertegenwoordigers. Anderzijds moet wel duidelijk zijn dat het raadslidmaatschap geen vrijblijvende zaak is. Ook de kiezer/achterban heeft recht op raadsleden die hun talenten willen ontwikkelen om zich daarmee zo goed mogelijk voor de publieke zaak in te kunnen zetten. Heel concreet betekent dat dat elke gemeenteraad zich zou moeten buigen over de vraag naar de gewenste ondersteuning in de vorm van scholing en opleiding. Niet om van elk dubbeltje een kwartje te maken. Maar wel om er uit te halen wat er in zit.

Dat zijn volksvertegenwoordigers aan hun (uit)verkiezing verplicht. En ja, dat mag en moet dan ook wat tijd en geld kosten…

Gerrit Hagelstein, raadsgriffier gemeente Ede

gerrit.hagelstein@ede.nl

 

Filed Under: Raadsledennieuws

Reageer
Vorige artikel
Verlengd of verlegd lokaal bestuur?
Volgende artikel
Leeromgeving raadsleden

Reader Interactions

GERELATEERD

Plan om boa’s toegang te geven tot rijbewijzenregister

Het kabinet wil boa’s toegang geven tot het rijbewijzenregister. Nu moeten boa’s hulp van de politie inroepen als een staande gehouden persoon geen identiteitsbewijs bij zich heeft. Dit kost veel van de beperkte politiecapaciteit.

Fietsers Amsterdam

Gemeenten mogen proefdraaien met maximumsnelheid voor fietsers

Gemeenten mogen vanaf volgend jaar gaan experimenteren met een maximumsnelheid of adviessnelheid op fietspaden.

Kritiek op nieuw stikstofplan

De VNG heeft samen met LTO Nederland, IPO, waterschappen en de jonge boeren en tuinders (NAJK) een stikstofplan opgesteld. Bouw-, werkgevers- en natuurorganisaties hebbn kritiek op het plan, dat volgens hen te weinig concreet is en te veel inzet op de lange termijn.

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

BIM Regisseur – Waterschap Drents Overijsselse Delta

Beleidsadviseur Circulaire Economie – Gemeente Tilburg

(Senior) Projectleider Civiele Techniek – 28-36 uur – Gemeente Westland

Senior Beheerstechnisch Adviseur Civiele Kunstwerken en Beschoeiingen – Gemeente Nieuwegein

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Plan om boa’s toegang te geven tot rijbewijzenregister

11 juli 2025

Fietsers Amsterdam

Gemeenten mogen proefdraaien met maximumsnelheid voor fietsers

11 juli 2025

Kritiek op nieuw stikstofplan

10 juli 2025

Eerste Kamer bezorgd over woonsituatie statushouders

10 juli 2025

Energiehulp effectief voor huishoudens in energiearmoede

9 juli 2025

GEMEENTE.NU PARTNERS

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’
  • Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’
  • Segment

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 
  • Segment

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar
  • Segment

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’
  • Segment

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment
  • Segment

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze
  • Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept
  • Segment

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6
  • Segment

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden
  • Segment

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden

De drie p’s van Segment
  • Segment

De drie p’s van Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling
  • Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling

De Wet open overheid is voor iedereen relevant
  • Segment

De Wet open overheid is voor iedereen relevant

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment
  • Segment

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’
  • Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 
  • Segment

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid
  • Segment

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid

‘Een feestje van de ceremonie maken’
  • Segment

‘Een feestje van de ceremonie maken’

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • AI
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Lefebvre Sdu

  • Disclaimer
  • Privacy Statement & Cookieverklaring
lefebvre SDU