Gemeentebesturen moeten en kunnen zelf de misstanden rond prostitutie bestrijden. De wettelijke mogelijkheden bieden meer dan genoeg de ruimte voor handhaving.
– Visie –
Bestuurders van gemeenten wachten met smart op een aangepast voorstel van Wet regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche van de regering met daarin instrumenten om misstanden in de prostitutie aan te pakken. De registratieplicht van prostituees en de vergewisplicht in het eerdere voorstel, stuitte op onoverkomelijke bezwaren van de Eerste Kamer.
De registratieplicht zou te weinig voordelen bieden in verhouding tot de mate van ingrijpen in de privacy van de prostituee. De verplichting van klanten om zich ervan te vergewissen dat een prostituee geregistreerd staat, zou niet werken. Een novelle moet deze euvels verhelpen, zodat er alsnog een uniforme vergunningsplicht voor seksbedrijven kan worden ingevoerd en exploitanten verplicht kunnen worden een bedrijfsplan op te stellen dat garanties biedt voor fatsoenlijke arbeidsomstandigheden. Hoe lang het echter gaat duren voordat de wet het Staatsblad haalt, weet niemand.
Patstelling
Tot nu toe heeft de patstelling in Den Haag al veel te lang geduurd. Kostbare jaren zijn verloren gegaan. Het is daarom hoogtijd dat gemeentebesturen zelf tot actie overgaan. Sommige gemeenten hebben dat inmiddels gedaan. Door middel van een prostitutieverordening en ‘nadere regels’ van B&W zijn voorschriften ontworpen om de misstanden te kunnen aanpakken.
Utrecht en Amsterdam lopen hierin voorop. Exploitanten daar worden onderworpen aan strenge eisen.
In Amsterdam dienen exploitanten te beschikken over een bedrijfsplan dat garanties biedt voor een deugdelijk arbeidsklimaat voor prostituees. De prostituee moet op haar beurt aantonen dat ze voldoende zelfredzaam is.
Utrecht voerde in de APV een registratieplicht voor raamprostituees in. Een dergelijke plicht op lokaal niveau verschilt sterk van de eerder door de senaat verworpen registratieplicht. Hiermee kan gedwongen prostitutie effectief worden bestreden en kunnen van mensenhandel verdachte exploitanten worden geweerd. Utrecht ging hier recentelijk ook toe over. Om die reden is het niet vreemd dat ook andere lokale overheden een zodanige verplichting willen opnemen.
Gemeentewet
Mochten gemeenteraden twijfelen over de reikwijdte van hun regelgevende bevoegdheid, artikel 151a Gemeentewet staat gemeenten expliciet toe voorschriften te geven met betrekking tot het bedrijfsmatig geven van gelegenheid tot het verrichten van seksuele handelingen met of voor een derde tegen betaling. Het Amsterdamse Hof achtte in een voorlopige voorzieningenprocedure de Utrechtse regeling niet onrechtmatig.
Het Hof oordeelde dat voldoende aannemelijk is geworden dat er mensenhandel in Utrecht plaatsvindt. Voor de gemeente is dit voldoende rechtvaardiging om verordenend op te treden. Een registratieplicht ligt binnen de grenzen van haar bevoegdheid.
Registratieplicht
Vormt de Wet bescherming persoonsgegevens dan geen belemmering? Die wet stelt hoge eisen aan de verwerking van gegevens over het seksuele leven, ook als personen daarvan hun beroep maken. Maar het valt niet te verwachten dat het College bescherming persoonsgegevens de benodigde ontheffing zal weigeren, gelet op de zwaarwegende maatschappelijke belangen die met de lokale registratieplicht zijn gemoeid.
Gezien de notoire misstanden in deze bedrijfstak dienen gemeenten zich niet te beperken tot een registratieplicht en een bedrijfsplan. Het zou zinvol zijn om zich ook meer dwingend te gaan bemoeien met de inhoud van de arbeids- en huurvoorwaarden die exploitanten naar prostituees hanteren. Die ingreep in de contractsvrijheid wordt gerechtvaardigd door de onevenwichtige relatie tussen prostituee en exploitant.
Klachten
Daarnaast is een goede klachtenregeling onontbeerlijk. Prostituees moeten anoniem klachten kunnen deponeren, die door een onafhankelijk instantie – een commissie of een ombudsfunctionaris – worden onderzocht. Ook dienen (organisaties) van prostituees inspraak te krijgen bij het bepalen van de inhoud van maatregelen die aan exploitanten worden opgelegd. Pas dan is het mogelijk tot bruikbare en praktische relevante aanwijzingen voor exploitanten te komen.
Gemeentebesturen doen er verstandig aan de ontwikkelingen in Den Haag niet af te wachten. Gelukkig beschikken ze nu al volop over mogelijkheden om het verschijnsel prostitutie fatsoenlijk te regelen.
______________________________________________________________________________________________________
Professor Jan Brouwer is directeur van het Centrum voor openbare-orderecht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Professor Jon Schilder is hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam en docent bij de leergang Regelgevingsleer voor decentrale overheden.
Grote gemeenten varen nu al een eigen koers. Den Haag kent inmiddels een ?Haags Systeem?. Utrecht heeft registratie voor prostituees verplicht gesteld en de stad heeft recentelijk de vergunningen van de raamexploitanten opgezegd. Amsterdam sluit de ramen ?s nachts en werkt aan een verplichte, openbare inschrijving door prostituees bij de Kamer van Koophandel. Welk beleid kies je straks als gemeente? Het is ook mogelijk om te opteren voor een ?nulbeleid?, waardoor prostitutie wordt gereduceerd tot een fenomeen dat achter de gemeentegrenzen plaatsvindt.
Prostituees hebben alles al meegemaakt en wachten het rustig af. Er wordt immers altijd óver hen beslist maar nooit in samenspraak met hen.
Alexandra van Dijk is eigenaar van Buro Brycx, adviesbureau over prostitutie