Kees van den Tempel is AI-specialist voor overheden en bedrijven en werkt al decennialang op het snijvlak van business en IT. Hij ziet Artificial Intelligence (AI) als een mooie tool, waar ook gemeenten hun voordeel mee kunnen doen. Daarvoor is wel meer kennis nodig en zal een zekere argwaan overwonnen moeten worden om anders te gaan werken.
Van den Tempel is een van de sprekers op de aankomende driedaagse SDU-opleiding AI & gemeente. Daar kunnen ambtenaren terecht die zich willen verdiepen in de mogelijkheden die kunstmatige intelligentie biedt binnen de gemeente. IT-specialist hoef je hiervoor niet te zijn.
Scrummen
De AI-specialist hekelt de bestaande aanpak in veel gemeenten. Daarbij wordt er volgens hem eerst iets bedacht, dan wordt er geld voor gevraagd en vervolgens wordt er een projectorganisatie voor opgericht. Van den Tempel: ‘En dan duurt het allemaal eindeloos voordat er iets klaar is. Eigenlijk moet je bij AI veel meer circulair werken, dat is sowieso een fijne werkwijze.’
‘Dit betekent dat je start vanuit het vraagstuk en daarvoor data bij elkaar zoekt. Binnen een tot twee weken kun je dan al de eerste resultaten hebben. Die zijn dan misschien best wel grof, maar vervolgens doe je zo’n zelfde cyclus. Je kijkt daarbij wat er goed en fout gaat en wat je moet aanpassen. Daarna trek je weer een sprintje van twee weken en dan ben je weer een stapje verder. Zo werken, scrummen genoemd, is niet alleen veel interactiever, je hebt al vroeg in het proces intensief contact met vakspecialisten en ziet ook veel sneller of je succes boekt of niet.’
Omschakeling
Van den Tempel merkt dat deze werkwijze nog wat moeilijk ligt binnen overheden. Daarbij komt volgens hem dat de financieringssystematiek hier niet op ingericht is. ‘Gemeenten zijn helemaal niet gewend om steeds kleine uitgaven te doen. De omvang van het hele project moet vaak van tevoren al duidelijk zijn. Voor scrummen zal een andere vorm van financiering gevonden moeten worden.’
Maar ook in de hoofden van de medewerkers zal er een omschakeling moeten komen. ‘Sommige mensen vinden deze nieuwe werkwijze lastig. Anderen worden er juist blij van, omdat je heel snel resultaat ziet. Dat is wel grappig om te zien, ze zijn het niet gewend en als ze het meemaken levert het veel energie op. Dat is een mooi nieuw inzicht.’
Uitdagingen
De uitdagingen voor gemeenten bij de inzet van AI liggen volgens Van den Tempel vooral op het organisatorische vlak. ‘Ten eerste merk je dat de kennis soms nog wel te beperkt is. Maar er is ook argwaan in het management. Het wordt heel vaak vergeleken met ICT, ofwel iets wat uit de kraan komt en gewoon moet werken. Maar AI is niet hetzelfde als ICT. Sterker nog, AI is gewoon een slimme tool om op een andere manier naar je maatschappelijke vraagstukken te kijken.’
‘Als je in een directiekamer een gesprek zou beluisteren, dan hoor je dat de directie heel vaak probeert feiten boven tafel te halen op basis waarvan ze een besluit nemen’, stelt hij. ‘AI is de supervorm van data gedreven of informatie-gedreven besluiten. Het is een heel mooie manier van besluitvorming, maar dat inzicht is er nog niet bij de meeste gemeenten.’
Lef en leiderschap
Daarbij speelt de vraag hoe gemeenten AI het beste toe kunnen passen in hun organisatie. ‘Dat is lastig als er onvoldoende draagvlak in de directie is en als ook gedegen kennis ontbreekt. Dus het vraagt wel wat lef en leiderschap om het ook daadwerkelijk in te voeren. En durf te experimenteren en fouten te maken, iets waar gemeenten in het algemeen ook niet zo goed in zijn.’ Toch zijn er volgens Van den Tempel ook bepaalde gemeentes die hiervoor wel budget vrijmaken en zeggen ‘als 30 procent van de proef mislukt dan is dat niet erg. Daar hebben we budget voor en daar leren we ook heel veel van.’ ‘Dat is eigenlijk de goede houding.’
Blijven leren
Hij adviseert ambtenaren zich voor AI open te stellen en erover te blijven leren. ´De ontwikkelingen gaan zo snel dat je niet even een half jaar niks kunt doen. Out of the box durven denken is daarbij belangrijk, evenals vakkennis.’ Van den Tempel denkt dat de opleiding AI & gemeente een start kan vormen voor een open houding ten aanzien van AI en alles wat er op de ambtenaren afkomt. ‘Als het goed is kunnen ze na afloop van de opleiding ethische vragen beantwoorden, weten ze iets over de rechtspraak en de wetgeving hieromtrent, en ook wat meer van de technische kant. Maar ik hoop vooral op een meer open houding,’ besluit hij.
Geef een reactie