In 2010 zag de eerste versie van ‘De Gemeentewet in eenvoudig Nederlands’ het licht. In de loop der jaren zijn er meerdere versies verschenen tot nu, versie 2024. Wat is er dit keer veranderd? We zijn in dit land heel druk met het steeds maar weer aanpassen van regelgeving, maar of dit nu iemand echt helpt? Het boek helpt in ieder geval wel om het beter te kunnen volgen allemaal.
Vanaf 2010 staat de oproep standaard in elke versie: ‘De auteurs hopen dat dit boek de landelijke overheid inspireert om de gehele Gemeentewet te herzien’. Helaas is het er nog steeds niet van gekomen, we blijven hopen.
Wat is er dit keer veranderd?
In de Gemeentewet 2024 is de mogelijkheid van een rekenkamercommissie (=rekenkamerfunctie) geschrapt. Elke gemeenteraad moet nu volgens de wet een rekenkamer hebben. Wel kunnen ze ingesteld worden met meerdere deelnemers, gemeenten en/of provincie of een combinatie. Een rekenkamer dient dan te voldoen zoals de wet het voorschrijft.
Winst?
Is dit nu winst voor elke gemeenteraad? Een gemeenteraad die juist vooral zelf zoveel mogelijk zeggenschap wil hebben? Onderzoeken of de gemeente effectief en efficiënt beleid uitvoert kan zonder een rekenkamer. Dat heeft menig gemeenteraad laten zien de afgelopen dertig jaar met een rekenkamercommissie. De verplichting nu voor het optuigen van een rekenkamer kan weleens het zetje zijn voor gemeenteraden om juist geen onderzoeken meer te laten doen.
Een gemeenteraad kan een rekenkamer optuigen, maar dat biedt geen enkele garantie dat een raad daarmee zinvol onderzoeksresultaten krijgt voorgeschoteld. In dit geval draaft de wet door en frustreert vooral. We gaan zien hoe gemeenteraden hier nu mee om gaan in de praktijk.
Geheimhouding
De tweede grote aanpassing in de Gemeentewet is het onderdeel ‘geheimhouding’. Was voorheen altijd een raadsbesluit nodig om geheimhouding te bekrachtigen, dit hoeft nu niet meer. Een college kan geheimhouding opleggen zonder bekrachtiging door de raad. Over hoe het regelen van de geheimhouding volgens de wet hoort is nu een apart hoofdstuk opgenomen. De regels die voorheen verspreid over de hoofdstukken stonden zijn bij elkaar gezet .
Op zich is het prima om regels over eenzelfde onderwerp bij elkaar te zetten. Al is het bij deze aanpassing wel de vraag of het schrappen van de zeggenschap bij de raad wel zo wenselijk is. Colleges willen altijd wel zeggenschap en hebben hiervoor wellicht gelobbyd? In principe is het wenselijk dat bestuurlijk Nederland in de basis zo transparant en toegankelijk opereert en dat alleen dat geheim kan als het voldoet aan de Wet open overheid (Woo).
Vertaling
In het boek hebben we weer een doorlopende nummering gebruikt met daarachter tussen haakjes het nummer van de Gemeentewet. Het vinden van de relevante tekst en vooral dan de ‘vertaling’ helpt om de Gemeentewet te kunnen hanteren zonder dat je een jurist hoeft te zijn.
Is de Gemeentewet nu ‘verbeterd’? Is de wet overzichtelijker geworden? Het is maar hoe je het bekijkt. Het totaal aantal regels is nog steeds hetzelfde, meer dan 300. Er is nu alweer discussie of er toch nog meer aanvulling nodig is, want niet alles is vermeld, tja.
100 regels
Het zou mooi zijn als het boek ‘De Gemeentewet in eenvoudig Nederland’ eindelijk de landelijke overheid daadwerkelijk inspireert om het aantal regels in de wet terug te brengen naar zeg, 100? Laten we de discussie voeren welke regels daadwerkelijk inhoudelijk iets toevoegen, welke we echt nodig hebben. Intussen zijn we in het digitale tijdperk aanbeland en daar mag de Gemeentewet zeker op aangepast.
Overbodig
Nogmaals, het boek is zeker heel nuttig voor iedereen die van doen heeft met de huidige Gemeentewet, maar als het overbodig wordt door een toegankelijke Gemeentewet is dat alleen maar prima. Ik sluit me aan bij Willem Witteveen, in ‘de Wet als Kunstwerk’: ‘Goede wetten zijn wetten die geschikt zijn voor het gestelde doel en die niet teveel averechtse werkingen vertonen.’
Els Boers is interim-griffier, adviseur voor lokaal bestuur en medeauteur van De Gemeentewet in eenvoudig Nederlands.
Geef een reactie