In hoeverre gemeenten bereid zijn om van elkaar te leren bepaalt of iedereen de eindstreep haalt. Wie er als eerste is, is onbelangrijk.
Met enige regelmaat hoor ik de vraag of gemeenten klaar zijn voor de decentralisaties in het sociaal domein (werk, jeugd, zorg). Voor mij is het niet echt verrassend dat veel zorgaanbieders ervan overtuigd zijn dat dat niet zo is, terwijl gemeentebestuurders aangeven dat die zorg onterecht is. Ik denk dat deze vraag ook niet zomaar te beantwoorden is. Met name omdat de huidige werkelijkheid voor elke gemeente anders is. De bevolkingsopbouw, financiële gezondheid, vergrijzing, sociaal-economische situatie. Elke gemeente, elke regio heeft zijn sterke en zwakke punten.
Eén ding blijft voor alle gemeenten hetzelfde. Voor het einde van dit jaar moeten gemeenten klaar zijn met betrekking tot de start van de uitvoeringstaken. Dan ook zal pas blijken of het allemaal een haalbare race is. Wat ik niet zou willen is dat die race gaat uitmonden in een wedstrijd. Een wedstrijd waarbij de vraag centraal komt te staan wie de beste is of wie het hoogst staat op wat voor scorelijstje dan ook. In het belang van de inwoners van al die gemeenten zou ik willen dat elke gemeente gewoon zo optimaal mogelijk invulling kan geven aan de decentralisaties en zijn eigen race inzet.
Leren van fouten
Het lijdt geen twijfel dat de race van gemeenten straks met vallen en opstaan gepaard zal gaan. Immers, niet alle valkuilen zijn op voorhand te vermijden. Of dat een probleem is? Nee, volgens mij niet. Ik geloof sterk in het motto ‘leer van de fouten van een ander; je hebt toch geen tijd om ze allemaal zelf te maken’. Als de ene gemeente in een valkuil stapt, kan een andere gemeente daarvan leren. Als de ene gemeente een valkuil heeft kunnen omzeilen, kan een andere gemeente daarvan mogelijk weer iets leren.
Best practices of worst practices: het begint met de overtuiging dat leren van elkaar een belangrijke voorwaarde is voor lokaal succes. Tegelijkertijd vraagt dat wel om echte openheid op de vraag: ‘waar staat mijn gemeente?’. Openheid die wordt gevonden in het vinden van inzicht in de kwaliteit van leven in een gemeente waarbij burgers, ondernemers en instellingen worden bevraagd. Openheid ook waarbij alle informatie ten opzichte van andere gemeenten kan worden vergeleken, geduid en geanalyseerd. In de zoektocht naar betrouwbare subjectieve en objectieve indicatoren probeert KING met behulp van de website waarstaatjegemeente.nl daarin een bijdrage te leveren.
Open en eerlijke dialoog
Hoewel betrouwbare beleidsinformatie van vitaal belang is, is de beschikbaarheid van die informatie niet wat het uiteindelijke succes bepaalt. Het échte leren vindt plaats in een open en eerlijke dialoog tussen gemeenten onderling. De vraag ‘zijn de gemeenten klaar voor de decentralisaties’ is volgens mij dan ook synoniem aan de vraag ‘willen gemeenten, ondanks verschillen, van elkaar leren en de race naar succes samen lopen?’.
Een race doe je samen en in het belang van de samenleving. Een wedstrijd doe je alleen en in het belang van jezelf. Ik hoop van harte dat gemeenten kiezen voor de eerste optie.
Over de auteur: Eric de Kruik is werkzaam bij KING en is onder meer betrokken bij de ontwikkeling van de website waarstaatjegemeente.nl
Hallo Eric, bedankt voor je artikel. Je hebt gelijk dat delen met en leren van elkaar van enorme waarde is. Waarstaatjegemeente.nl helpt daarbij. Als je vermoedt dat een wedstrijdelement of juist het niet altijd comfortabel zijn met formeel delen van successen (dat heb ik eerder meegemaakt, men denkt dan bijvoorbeeld dat dit wordt gezien als opschepperij) een rol speelt, dan is informeel delen ook een mooi middel. Tijdens Open Space, Worldcafé-achtige bijeenkomsten staan delen en samen brainstormen centraal, maar blijft het karakter van een ‘praatje bij de koffiemachine’ behouden. Dat geeft vrijheid, je praat mee of loopt weg als je klaar bent met een onderwerp. Wij hebben nog niet gemerkt dat dit niet leidde tot opbrengst en veel enthousiasme. Zodanig zelfs dat vraag om opleiding mbt open werkvormen iig bij ons toeneemt. Er zijn veel op maat vormen te bedenken waarin per regio gemeenten, (maar ook initiatieven, burgers, instellingen, vernieuwers, apart of in combinaties) elkaar informeel en toch gericht kunnen ontmoeten.
Van mens tot mens, komen echte gesprekken op gang, verzamelt men zich rond de aansprekendste ideeën, worden twijfels, vragen, oplossingen, inspiratie gedeeld. Dit is wat mensen altijd al doen in privé-omgevingen. De gelegenheid om wat natuurlijk aanvoelt ook te doen rond belangrijke kwesties die na aan het hart liggen, geeft goede energie. En dat kan iedereen gebruiken.