• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • AI
    • Belastingen
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • KaFra Housing
    • KPN
    • Sdu
    • Segment
  • Whitepapers
  • Opleidingen

Omgevingswet mist kostenverhaal organisch gebied

26 november 2014 door Redactie Gemeente.nu

Lees voor

Het gaat om de bekostiging van publieke voorzieningen. Hoe gaat dat bij organische gebiedsontwikkeling, en wat is te leren van andere landen?

Universitair hoofddocent Bouwrecht Fred Hobma zet de obstakels voor het kostenverhaal bij organische gebiedsontwikkeling binnen de Omgevingswet op een rij bij Gebiedsontwikkeling.nu, van de TU Delft. “De Omgevingswet lijkt geen goede oplossing voor te bieden”, schrijft Hobma. “Systemen van fondsvorming of baatbelasting uit het buitenland kunnen inspiratie bieden.”

Wat is het probleem?
Onder gunstige economische omstandigheden is het verhaal van de kosten die een gemeente maakt voor publieke voorzieningen vrij probleemloos. In grote lijnen zijn er dan drie mogelijkheden: (1) anterieure overeenkomsten, (2) kostenverhaal bij de omgevingsvergunning en (3) kostenverhaal verdisconteerd in de gronduitgifteprijs bij actief grondbeleid.

Onder de huidige omstandigheden zijn deze wijzen van kostenverhaal minder vanzelfsprekend. Gezien de economische context zullen gemeenten in veel gebieden een organische ontwikkeling voorstaan. Kort gezegd gaat het dan om een geleidelijke (her)ontwikkeling waarbij op voorhand nog geen zekerheid bestaat over initiatiefnemers, programma en tijdstip van initiatief. Deze onzekerheid staat in tegenstelling tot de voorheen veelvoorkomende situaties waarbij via anterieure overeenkomsten met ontwikkelaars langlopende afspraken werden gemaakt over programma, fasering, kwaliteit, risicoverdeling en bijdragen in gemeentelijke kosten.

Een en ander leidt er toe dat de vooruitzichten van bijdragen van (private) initiatiefnemers in de gemeentelijke kosten van publieke voorzieningen in situaties van organische gebiedsontwikkeling onzeker zijn. Niettemin is het waarschijnlijk dat vroeger of later in situaties van organische gebiedsontwikkeling gemeentelijke investeringen in publieke voorzieningen voor het gebied nodig zijn.

De toekomstige Omgevingswet kent enkele relatief kleine veranderingen ten opzichte van de regeling van het kostenverhaal in de huidige Wet ruimtelijke ordening. Nieuw is de mogelijkheid om exploitatievoorschriften door te schuiven naar het moment van vergunningverlening. Toch lijkt ook dat geen echte oplossing te zijn voor situaties van organische groei.

In opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu voerde de TU Delft een verkennend onderzoek uit naar kostenverhaal in andere landen. Betrokken landen zijn België (Vlaanderen), Duitsland, Engeland en Frankrijk. Biedt het kostenverhaal daar inspirerende voorbeelden voor de oplossing van het kostenverhaal van voorzieningen die aangelegd moeten worden op het moment dat een (groot) deel van het gebied reeds organisch is ontwikkeld?

Perspectieven
Voor zover de onderzochte landen impliciet of expliciet oplossingen hebben voor kostenverhaal bij organische groei komen die neer op:

  • fondsvorming of
  • een ‘bijzondere last voor openbare werken’ c.q. baatbelasting.

De Engelse Community Infrastructure Levy (CIL) en Franse Taxe d’amenagement komen neer op fondsvorming. De Duitse Ausbaubeitrag komt neer op een bijzondere last voor openbare werken c.q. baatbelasting. De overige aangetroffen kostenverhaalsinstrumenten bieden geen van allen echt perspectief voor situaties van organische groei. Opvallend is dat fondsvorming noch baatbelasting 100% verhaal van de kosten van publieke voorzieningen in die landen opleveren. Bij voorzieningen die worden aangebracht terwijl een deel van het gebied reeds (organisch) is ontwikkeld blijft telkens een deel van de kosten voor rekening van de lokale overheid.

Fondsvorming
Fondsvorming betekent in de kern dat ‘vooraf’ elke initiatiefnemer van een vastgoedontwikkeling in het (organisch) groeiende gebied een bedrag in een fonds stort. De som van die bedragen dient ter dekking van toekomstige uitgaven van de gemeente. Het bedrag dat per ontwikkelaar in het fonds wordt gestort is forfaitair. Dat wil zeggen dat het een van te voren, aan de hand van een formule of tabel, bepaald bedrag is.

De Engelse CIL kent het mechanisme dat de opbrengsten van de individuele heffingen worden samengevoegd op gemeentelijk niveau. Er is dus sprake van fondsvorming. Uitgaven uit het fonds zijn bestemd voor projecten op de gepubliceerde lijst van (infrastructurele) projecten. Van die projecten is aangegeven dat ze geheel of deels uit het fonds worden bekostigd. Daarbij is het principe dat opbrengsten als gevolg van nieuwe (bouw)ontwikkelingen in een bepaald gebied niet noodzakelijkerwijs in dat gebied besteed moeten worden. De lokale overheid heeft derhalve bestedingsvrijheid, zolang het maar projecten betreft die op de eerdergenoemde lijst staan.

Wat Frankrijk betreft moeten de ervaringen met het nieuwe publiekrechtelijk kostenverhaal worden afgewacht. Voor zover het nieuwe systeem kan worden beoordeeld kent het Franse systeem, net als Engeland, geen plicht om de (gehele) opbrengst van de belasting te investeren in het gebied van waaruit de belasting is opgebracht.

Fondsvorming heeft voor een gemeente een aantrekkelijke eigenschap. Dat is de relatieve bestedingsvrijheid voor de lokale overheid. Bij fondsvorming is het principe niet dat de opbrengsten uit een bepaald gebied per se gebruikt worden voor de dekking van de reële kosten van de in dat gebied gerealiseerde infrastructurele voorzieningen.

Het principe is daarentegen dat opbrengsten als gevolg van verschillende ontwikkelingen op verschillende plaatsen in de gemeente worden ‘gepoold’. Dat kan ook betekenen dat er in het fonds gedurende een bepaalde tijdsspanne wordt gespaard. Het bestuur heeft vervolgens de vrijheid om infrastructurele voorzieningen te bekostigen in de mate en op die plaats(en) binnen de gemeente waar dat volgens haar het meest noodzakelijk, effectief of efficiënt is. De band tussen opbrengstgebied en uitgavengebied is in principe los.

Nadeel
Aan de andere kant kent fondsvorming een aantal minder aantrekkelijke eigenschappen. Zo bestaat een temporeel nadeel: er wordt vooraf betaald, maar het profijt ligt mogelijk pas in de (verre?) toekomst. Het is de vraag in hoeverre er draagvlak onder de initiatiefnemers van vastgoedontwikkeling bestaat voor een dergelijke constructie. Het zou zelfs potentiële initiatiefnemers in het organisch te groeien gebied kunnen weerhouden van investeren.

Bijzondere last voor openbare werken c.q. baatbelasting
Het enige onderzochte land dat een bijzondere last voor openbare werken c.q. baatbelasting kent is Duitsland. Het betreft de Ausbaubeitrag. In feite gaat het om een baatbelasting die wordt geheven bij eigenaren van onroerende zaken. Het gaat daarbij om infrastructurele voorzieningen. In grote lijnen betreft het vernieuwing, verbetering en uitbreiding van onder meer wegen, voetpaden en openbare ruimte. Voorbeelden zijn: (a) additionele parkeervakken, (b) groenstroken om een drukker wordende verkeersweg van een voetpad te scheiden en (c) verbreding van een verkeersweg. Telkens geldt een eigen gemeentelijke bijdrage.

Het principe daarvan is dat hoe meer de infrastructuur gebruikt gaat worden door het algemene publiek, hoe groter de eigen gemeentelijke bijdrage. De Ausbaubeitrag is vergelijkbaar met de Nederlandse baatbelasting (art. 222 Gemeentewet).

Een bijzondere last voor openbare werken (of baatbelasting) heeft een aantal positieve eigenschappen en een aantal minder aantrekkelijke eigenschappen. Een positieve eigenschap is dat de bijzondere last uitgaat van de reële kosten van de voorziening en dus niet de moeilijkheid kent van het bepalen van een formule of tabel voor de vaststelling van forfaitaire bedragen. Nadelig is dat de Duitse Ausbaubeitrag problemen kent rond het vaststellen van de omvang van de eigen gemeentelijke bijdrage.

Het onderzoek levert met de genoemde voorbeelden de nodige inspiratie op voor de zoektocht naar kostenverhaal dat past bij organische gebiedsontwikkeling.

Tagged With: bouwen, Omgevingswet, visie Filed Under: Bestuur, Bouw, Omgevingswet

Reageer
Vorige artikel
Woede om 'arrogant' fusieadvies
Volgende artikel
Samenwerking: macht versus respect en vertrouwen

Reader Interactions

Banner Profijt Grondexploitatie

GERELATEERD

Opinie Evaluatie Omgevingswet: we hebben allemaal gelijk

We moeten tot 2028 wachten op de grote evaluatie van de Omgevingswet, maar de daartoe ingestelde commissie kwam recent met haar eerste reflectierapport. Hoewel dit geen schokkende nieuwe inzichten bevat, vond ik het bijzonder verhelderend. Het laat zien dat iedereen gelijk had. Hoe fijn is dat! Ajax en Feyenoord hebben fans en haters, blijkbaar geldt... lees verder

Participatie Omgevingswet

Gemeenten kritisch op participatieregels Omgevingswet 

In het eerste jaar Omgevingswet hebben gemeenten amper de vruchten kunnen plukken van de nieuwe regels voor verplichte participatie in de wet. De verwachte snellere en betere besluitvorming over projecten blijft vooralsnog uit.  

Laaghangend fruit Omgevingswet

Evaluatiecommissie bevestigt falen Omgevingswet

De Evaluatiecommissie Omgevingswet heeft haar eerste ei gelegd. Met een weinig verrassende conclusie: zelfs de laaghangende vruchten van de wet worden niet geplukt, en ook de digitalisering hapert. In het zogenoemde reflectierapport met de veelzeggende titel ‘In werking, maar onderbenut’ maakt de evaluatiecommissie zich zorgen over het gebrek aan integraal werken onder de wet. Evenals... lees verder

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Planeconoom – Gemeente Alphen aan den Rijn

Adviseur Data en AI – Gemeente Capelle aan den IJssel

Senior Planeconoom – Gemeente Lelystad

Lead Buyer – Gemeente Eindhoven

Programmadirecteur Duin- en Bollenstreek Samenwerking – Gemeente Katwijk

Meer vacatures

Gerelateerde vacatures

Planeconoom – Gemeente Alphen aan den Rijn

Bestuurssecretaresse – De BUCH

Adviseur Bodembescherming – Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied

Regieconsulent Ontwikkeling – Stroomopwaarts MVS

Functioneel Beheerder MS 365 – Gemeente Baarn

VIND Omgevingszaken

LAATSTE ARTIKELEN

Zorgen over passend onderwijs en thuiszittende kinderen

23 mei 2025

privacy en advies AP

Staatssecretaris adviseert om eerst advies AP te vragen bij vergaande maatregel schuldinning

23 mei 2025

integraal jeugdbeleid

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’

22 mei 2025

Huurbevriezing op de tocht

22 mei 2025

Belastingdienst beschermt mensen met schulden onvoldoende

22 mei 2025

GEMEENTE.NU PARTNERS

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’
  • Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’
  • Segment

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 
  • Segment

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar
  • Segment

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’
  • Segment

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment
  • Segment

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze
  • Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept
  • Segment

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6
  • Segment

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden
  • Segment

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden

De drie p’s van Segment
  • Segment

De drie p’s van Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling
  • Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling

De Wet open overheid is voor iedereen relevant
  • Segment

De Wet open overheid is voor iedereen relevant

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment
  • Segment

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’
  • Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 
  • Segment

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid
  • Segment

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid

‘Een feestje van de ceremonie maken’
  • Segment

‘Een feestje van de ceremonie maken’

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • AI
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU