‘Beleid rond softdrugs piept en kraakt’

Burgemeester Paul Depla van Heerlen bruist van de ideeën over het aanpassen van het cannabisbeleid. “Het is een minister van Justitie onwaardig een systeem te propageren gebaseerd op illegaliteit.”

Bij het betreden van de burgemeesterskamer van Paul Depla in Heerlen valt het oog op de deurklink aan de buitenkant. ‘Spreek vrijuit’ staat daarin gegraveerd. Dat doet de PvdA-burgemeester zeker als het gaat om het hennepbeleid. Met collega Rob van Gijzel en de Utrechtse wethouder Everhardt nam hij in januari het initiatief voor de zogeheten Wiettop. Het convenant om de wietteelt te reguleren is inmiddels door 54 burgemeesters ondertekend. Gaat de wal het schip van Opstelten keren?

Vanwaar de urgentie om nú in actie te komen?
“Het stelsel piept en kraakt. Het was overigens al veel langer te voorzien dat het onhoudbaar zou zijn”, aldus Depla in het het Tijdschrift voor de Politie. “Frappant genoeg waarschuwde de ARP in 1972 al dat het mis zou lopen wanneer de overheid geen gesloten systeem zou opzetten van teelt, handel en consumptie van cannabis. Wij vergunnen nu een systeem dat bestaat bij de gratie van een illegale markt die in handen is genomen door criminelen. Dat past niet in een rechtsstaat. Dat vind ik vanuit de geloofwaardigheid van de overheid iets absurds.”

Kan minister Opstelten dat wèl uitleggen?
“Ik vind het een minister van Justitie onwaardig een stelsel te propageren dat is gebaseerd op illegaliteit. Het ondermijnt het gezag van de overheid en je zou dan ook verwachten dat hij daartegen op wil treden. Maar deze minister verdedigt het systeem, ook al kan hij zelf niet aangeven hoe de coffeeshops op deze manier legaal hun spullen kunnen verkopen. Ik bepleit omgekeerd de regulering van de hennepteelt, omdat het in mijn visie het systeem op een logische manier afmaakt.”

Waarom zou in uw optiek dat de oplossing moeten zijn?
“Behalve dat het reguleren van de teelt het systeem rond het coffeeshopbeleid consistent maakt, zorgt het ook voor het terugdringen van een aantal veiligheidsproblemen. De illegaliteit uit zich in criminaliteit, ondermijning van de samenleving en overlast. Bijvoorbeeld doordat illegale hennepplantages risico’s in buurten en wijken vormen, door brandgevaar en de directe overlast rond die panden.”

En het argument dat reguleren niet helpt omdat 80 procent van de teelt voor het buitenland is bestemd?
“Dat percentage is een slag in de lucht geweest van de minister. Er is één onderzoek dat over die 80 procent rept, daterend van vóór de introductie van de wietpas. Alle buitenlanders die afnamen in Nederlandse coffeeshops telden toen mee. Kun je nagaan wat dat alleen al in een stad als Amsterdam aan export laat zien. Bovendien zijn in Belgisch-Limburg in de maand januari al 29 plantages opgerold. België staat inmiddels bekend om zijn Frietwiet. In Engeland zijn in 2012 in totaal 7.000 plantages opgerold. Dus het is de vraag of alles uit Nederland komt, of dat er in het buitenland net zo hard wordt geteeld.”

Gereguleerde teelt als oplossing van de problemen.
“De wereld is morgen niet opeens veilig, maar de regulering zorgt voor een logisch en overzichtelijk systeem. Het geeft zogezegd grip op de situatie. Want die grip is nu zoek. Je ziet dat ook rechters het spoor bijster beginnen te raken. Zo kreeg laatst een coffeeshophouder in Zwolle geen straf opgelegd, ondanks het feit dat hij meer dan 500 gram in voorraad had. Want, zo zei de rechter, in dit systeem lokt de overheid zelf uit dat er meer dan 500 gram op voorraad wordt gehouden om een coffeeshop te runnen.”

Terwijl de politietop juist suggereert dat reguleren slecht is.
“De top van de Nationale Politie heeft in een notitie aangegeven dat men bang is dat criminelen deze legale hennepkwekerijen ‘met extreem geweld’ zullen overvallen. Dat was de politie onwaardig, ik was verbijsterd toen ik dat hoorde. En ik was niet de enige. De Stichting Maatschappij en Veiligheid noemde het laatst ook een ‘curieus argument’ van de Nationale Politie om tegen de regulering van de teelt te pleiten.”

Zijn de lokale verhoudingen beter?
“We zijn samen met de Limburgse gemeenten en het OM bezig een goede mix te vinden tussen voorlichting, repressie en zorg. Met voorlichting proberen we te laten zien dat illegale hennepplantages mensen in gevaar brengen. Dat het niet stoer is als je buurman als een Robin Hood de strijd tegen de anonieme overheid aangaat, maar dat hij voor overlast en brandgevaar zorgt. Recent ontmantelden we een wietplantage achter een kinderdagverblijf. In een ander geval was er een plantage in een kelder ingegraven die tot instabiliteit van omliggende panden leidde. Dat is geen burgerlijke ongehoorzaamheid, dat zijn serieuze risico’s. De naïviteit die we jaren hebben gehad, is voorbij.”

Hoe kom je tot eenduidig beleid?
“We zijn allang af van één Nederland, één wet. Dat was bij de introductie van de wietpas al zichtbaar en met het ingezetenencriterium zie je nu hetzelfde. Dat wordt in Amsterdam terzijde gelegd. Het is in zekere zin ironisch dat de verschillen na de wietpas eerder groter dan kleiner zijn geworden. Totale legalisering zou in bepaalde opzichten het makkelijkst zijn, maar dan komt de relatie met andere Europese landen onder druk te staan. Omdat Nederland dan snel echt het land gaat worden dat het buitenland bevoorraadt.”

Is de roep om regulering nog te stoppen?
“Wij gaan in elk geval gewoon door. Inmiddels hebben 54 gemeenten het manifest ondertekend, waarin we oproepen om de wietteelt te reguleren. De vertegenwoordiging gaat daarbij dwars door alle politieke partijen heen.”

_______________________________________________________________________________________________________

Auteur Wouter Jong is adviseur crisisbeheersing bij het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en lid van de redactie van het tijdschrift.

Tagged With: Europa, politie, softdrugs, wiet Filed Under: Handhaving