In veel gemeenten is bekend waar de kansarmen wonen. Tot op wijkniveau wordt geanalyseerd wie veel zou kunnen bereiken in het leven en wie niet. Dat kan nog verdergaan. Technisch gezien kun je tot achter de voordeur analyseren wie kansrijk of kansarm is.
Dat is prettig voor gemeenten, want middelen zijn per definitie schaars en die wil je zo goed mogelijk inzetten. En al waren de middelen niet schaars, effectiviteit is toch een groot goed? En zeker als het om kinderen gaat, moet je dan niet alles doen om te zorgen dat mensen zo goed mogelijk opgroeien?
Moet je zoveel willen weten?
De vraag is alleen of je het ook moet willen. Moet je als overheid zoveel willen weten over individuele burgers? En mag het? Is het niet in strijd met de privacy waar burgers recht op hebben? Misschien strikt AVG-genomen niet, maar stel je belt aan bij zo’n door analyse bepaald kansarm gezin. In hoeverre betreed je dan de autonomie van die mensen?
Bovendien, wat wil je wel en wat niet uitsluiten? De kans op armoede? Het risico op ongeluk? En wat is dat dan? Mag je berekenen of een kind laaggeletterd zal zijn en er extra hulp naartoe sturen?
Als dubbeltje berekend
En er zijn meer dilemma’s. Stel, je wordt als kansarmkind bestempeld. En je wordt geholpen. Raak je dat stempel dan nog kwijt? Als je als dubbeltje bent berekend, word je dan ooit nog een kwartje? Hoe menswaardig is dat? En hoe veilig zijn die data eigenlijk? Wat is de kans op hacken en lekken?
Aan de andere kant, stel je vindt dat dat niet mag, waarom investeer je dan überhaupt in onderwijs? En waarom ondersteun je sowieso de kansarmen in de samenleving? Waarom bepaal je dan wel wat een achterstandswijk is, maar niet wat een achterstandsgezin is? En waarom mogen verzekeraars het wel?
De discussie over technologie gaat over perfectie. Over de vraag hoe perfect ons leven moet zijn.
Jan-Willem Wesselink is kwartiermaker bij de Future City Foundation.
Dit is een voorpublicatie uit het boek Smart & Leefbaar – Belangen borgen in de digitaliserende gemeente, dat op 12 november verschijnt en gratis is te bestellen via Future City.
Er zijn in Nederland inmiddels een aantal opleidingen waar mensen die aan den lijve hebben ondervonden hoe het is om in ( generatie) armoede te leven en daarbij ervaren hebben wat sociale uitsluiting betekent, worden opgeleid tot zgn ervaringsdeskundigen. Zij kunnen deze vraag heel goed beantwoorden.
Ik denk niet dat je het van een individuele burger wilt weten. Dat gaat wat mij betreft ook te ver. Ik zie het al voor me dat er op een vrijdagmiddag om 16.00 wordt gebeld: Goedendag ik bel bij u aan, want volgend jaar heeft u een maatschappelijk onaanvaardbare schuld. ….
Het is natuurlijk wel buitengewoon interessant om te zien welke factoren (de knoppen) de kans vergroten, om te kijken hoe je aan die knoppen kan draaien om schuldenproblematiek kan verminderen. Dat gaat dus niet meer over individuele burgers. Maar maakt de discussie feitelijker en daarmee meestal effectiever en efficienter.
Maar mag je dan wel aan knoppen draaien die groepen individuen beïnvloeden? Zonder dat die mensen het weten? Maar wat betekent dat dan voor hun autonomie? Ik vind dit een lastig dilemma.