Gemeenten zijn vaak vrij om de hoogte van hun belastingtarieven te bepalen. Desondanks legt ongeveer de helft zichzelf hierbij beperkingen op. Die zelfopgelegde belastingplafonds (zobp’s) zie je echter nauwelijks terug in de lastenontwikkeling. Dat blijkt uit onderzoek van COELO op basis van coalitieakkoorden.
Alleen bij bestemmingsheffingen, zoals afvalstoffen- en rioolheffing, geldt dat de begrote opbrengsten de begrote lasten niet mogen overschrijden. Verder mogen gemeenten zelf beslissen over de hoogte van de lokale lasten. Om voorzieningen als een zwembad of bibliotheek open te houden kán dus extra belastinggeld worden opgehaald. Maar veel collegeakkoorden sluiten deze mogelijkheid bij voorbaat uit en leggen vast dat de lastenstijging beperkt blijft tot een inflatiecorrectie.
Coalitieakkoorden
Het Centrum voor Onderzoek naar de Economie van Lagere Overheden (COELO) onderzocht collegeakkoorden in de periode 2010-2018. In een kwart van de akkoorden staat dat de onroerendezaakbelasting (ozb) hooguit met het inflatiepercentage omhoog mag. Een derde beperkt op dezelfde manier de stijging van de woonlasten (ozb, rioolheffing en afvalstoffenheffing). In totaal beperkt 52 procent van de coalitieakkoorden op enige manier de lastenstijging. Dit komt in 2010, 2014 en 2018 ongeveer even vaak voor.
Geen effect
Dergelijke plafonds blijken volgens het onderzoeksinstituut geen merkbaar effect op de lastenontwikkeling te hebben. In de eerste plaats komt dit doordat de woonlasten in gemeenten zonder woonlastenplafond vaak ook niet meer dan de inflatie stijgen. Verder zijn er nog aardig wat gemeenten die zich niet aan hun eigen woonlastenplafond houden.
‘Of een gemeente een woonlastenplafond heeft maakt voor de lokale lasten dus weinig uit,’ aldus COELO. Ook werd onderzocht of door lastenplafonds belastingen die niet onder het plafond vallen, meer worden verhoogd. Dat blijkt niet zo te zijn. Het leidt niet tot een sterkere stijging van de toeristen- of de precariobelasting.
Beleidsvrijheid
‘Lastenplafonds leiden dus niet tot een merkbaar ander belastingbeleid. Coalities houden beleidsvrijheid om hun belastingen aan te passen aan veranderende omstandigheden en voorkeuren. Dit is goed voor de publieke welvaart. Aan de andere kant kan het vertrouwen van burgers in de lokale democratie afnemen wanneer beloftes uit coalitieakkoorden worden geschonden,’ concluderen de onderzoekers.
Geef een reactie