Er gebeurt iets bijzonders bij gemeenten. Het geld is op. En weinig mensen in de publieke sector kunnen daar goed mee omgaan.
– COLUMN –
Wethouders gaan pardoes
part-time werken om ‘het goede voorbeeld te geven’, efficiency is opeens geen
verboden woord meer en veel ambtenaren beginnen te beseffen dat het nu echt
menens is. Bohemianisten likken hun vingers af.
Ik heb de laatste paar maanden gesproken met ongeveer 35
wethouders die de post Financiën in hun portefeuille hebben. Het viel me op dat
hun professionaliteit behoorlijk uiteen loopt. Aan de ene kant zijn er
wethouders die met een strakke bedrijfskundige aanpak het probleem van het
slinkende gemeentefonds analyseren, een plan maken en dat koel gaan uitvoeren.
Niet alleen bij grote gemeenten hoor, ook bij kleintjes zoals Tubbergen.
Aan de
andere kant zijn er wethouders die als een haas in de koplampen kijken van de
auto die hard aan komt rijden. En dan zijn er ook nog de zogenaamde “artikel
twaalf” gemeenten. Dat is synoniem voor failliet. Voor hen is het al te laat.
Gedwongen ontslagen
Daarnaast wordt er vaak op een hoog, abstract niveau gezegd
dat 'de overheid' eenvoudigweg moet afslanken. Maar als je met diezelfde
overheid praat over hoe dat dan geregeld kan worden, dan lijkt het woord “ontslag”
niet in hun vocabulaire voor te komen. Natuurlijk verloop, een pool van
boventalligen, een regeling, en nog meer van dat soort maatregelen om gedwongen
ontslagen te voorkomen. Terwijl dát volgens mij nu toch echt nodig is. Als je
hetzelfde voorzieningenniveau aan de burgers wilt blijven bieden, maar je hebt
vijf tot tien procent minder te besteden, dan moet je ook gedwongen ontslagen
niet schuwen.
Aan de andere kant moet je ook niet bang zijn om tegen de
stroom in te zwemmen en inkopers, en met name contractmanagers aan te nemen.
Ervaren en professionele mensen die hun sporen in de private sector hebben
verdiend en die serieus geld bij de leveranciers kunnen terughalen. Wij merken
bij onze projecten dat het ‘gelijkzetten van de klok’ bij de overheid, tien
procent van de beïnvloedbare spend oplevert.
Door nuchter naar een inkooppakket
te kijken, de specs te analyseren en dan ‘samen ons ding te doen’. Tien
procent. Dat is bijna vier miljoen euro voor bijvoorbeeld een gemeente als
Huizen waar ik woon.
Kaasschaaf
In plaats van deze opties serieus te overwegen – en toe te
passen! -, merk ik dat ‘de politiek’ de kaasschaaf in de hand blijft houden en
dat de financiële directie de lat voor zichzelf ook niet hoger wil leggen dan
strikt noodzakelijk is. Vol vertrouwen in de P&O adviseurs die er wel voor
gaan zorgen dat de organisatie ‘lean’ wordt – ook zo’n modewoord – en opeens
meer met minder zal gaan doen. Kom op, word wakker alsjeblieft!
De overheid gaat door een lastige tijd. Maar probeer, en dit
is een oproep van mij als belastingbetaler, er toch alles aan te doen om de
eigen broekriem aan te halen, het overtollige vet kwijt te raken, efficiënter
te gaan werken, beter te gaan inkopen en contractmanagement (dus geen
contractbeheer) te gaan voeren. En val me – als deze zaken nog niet zijn gedaan
– niet lastig met het sluiten van mijn zwembad, het minder vaak het onkruid in
mijn straat wieden, het verhogen van mijn belastingen en het stoppen met
repareren van de stoeptegels.
Wim Nieland is Managing Director bij Alfa Delta Compendium, prestatieverbeteraar voor profit en
non-profit organisaties.
W. Nieland: “wij van wc-eend adviseren wc-eend”.
Op onderdelen een beetje naief verhaal van deze auteur. Voor wat betreft ontslagen; dit dient dit als regel gepaard te gaan met het schrappen van taken of het kwaliteitsniveau substantieel verlagen. Dit vanuit de premisse dat er reeds efficient gewekt wordt. Het schrappen van taken (iets echt niet meer doen) vraagt om bewuste politieke keuzes. Voorts is het met ‘ontslaan’ niet zo, en anders dan in het bedrijfsleven dat dit meteen budgettaire ruimte oplevert, veelal resteren wachtgeldverplichtingen of flinke vertrekregelingen tlv. de gemeentekas.
Leuk stuk met een heel andere invalshoek op het bezuinigingsvraagstuk.
Maar wel met een lichte kanttekening: het is wel heel erg een pleidooi voor het eigen specialisme, en derhalve het eigen bedrijf. Ik moet toegeven dat een professional vast mooie resultaten kan behalen op gebied van inkopen en contracten, maar diskwalificeer de ambtenaren die dat nu doen niet op voorhand.
Verder ook even de kritische noot dat wederom wordt aangenomen dat met wat ontslagen van ambtenaren alles is opgelost, terwijl wel het voorzieningenniveaus hetzelfde dient te blijven. En wie moge dat voorzieningenniveau daar houden, na die ontslagen? Nee, dan kom je in dat verhaal van efficiency en ‘lean’ om dat ook vol te houden.
Dus mijn mening is dat de heer Nieland een nuttige aanvulling levert op de bezuinigingsmogelijkheden, maar de overige middelen niet direct aan de kant moet zetten.