Onlangs bleek uit een onderzoek over de gemeentelijke ICT-markt dat er sprake is van een disfunctionele markt, met informatie asymmetrie tussen aanbieders en gemeenten. Daarnaast dat aanbieders gemeenten in de tang nemen en gemeenten door het ten toon spreiden van een hulpeloze houding geen pogingen meer ondernemen om zelf de regie weer in handen te krijgen.
Een van de geconstateerde problemen is dat elke gemeente een versnipperd IT-landschap in huis heeft. Een landschap bestaande uit meerdere systemen van meerdere leveranciers, waarbij integratie tussen systemen vaak via maatwerk verloopt of zelfs via handmatig ‘overkloppen’ van gegevens. Wat in de reportage van het NRC en de KRO’s Reporter onvoldoende naar voren komt is dat gemeenten dit probleem onderkend hebben en enige jaren geleden, samen met het Kwaliteits Instituut Nederlandse Gemeenten (KING) en softwareleveranciers een aantal standaarden ontwikkeld hebben die informatie-uitwisseling mogelijk maakt. We bevinden ons nu in een transitie-fase. KING heeft een website geopend die ze toepasselijk www.softwarecatalogus.nl hebben genoemd, waarin inzichtelijk wordt gemaakt welke leveranciers welke systemen leveren en in hoeverre deze voldoen aan standaarden. KING heeft daarbij voor een slimme aanpak gekozen: Een leverancier mag pas aangeven wanneer zijn systeem voldoet aan een standaard wanneer hij getest heeft op een onafhankelijke testomgeving (www.stuftestplastform.nl ). KING publiceert op haar website frequent een rapport waarin staat vermeld welke leveranciers voldoen en welke niet. Gemeenten gaan met deze informatie in de hand strakker sturen in hun relatie met leveranciers. Dit heeft tot gevolg dat steeds meer leveranciers zich conformeren aan standaarden of verdwijnen van de markt.
Standaarden zorgen ook voor verlaging van toetredingsdrempels voor nieuwe aanbieders. We zien dat de afgelopen jaren steeds meer nieuwe toetreders op de gemeentelijke ICT markt zijn gekomen. Het aantal aanbieders van zaaksystemen ligt rond de 30 (wat eigenlijk een overaanbod is voor een markt van 393 gemeenten).
Een ander probleem dat NRC aanhaalt is het marktmacht van 2 grote partijen. Centric en Pink Roccade worden daarin bij name genoemd. Marktmacht is echter een perceptie. Gemeenten besteden jaarlijks volgens het onderzoek, tussen de 1,2 en 2 miljard euro per jaar aan ICT. Dat is nogal wat. Wanneer gemeenten het niet eens zijn met opgelegde prijsverhogingen, kunnen zij in een aantal gevallen niet van de ene op de andere dag van een aanbieder af. Maar gemeenten kunnen wel in gezamenlijkheid besluiten om afscheid van een leverancier te nemen. Stel dat > 40 gemeenten zouden aangeven dat zij afscheid willen nemen van een leverancier en dat zij gezamenlijk de markt opgaan, dan kan dit voor andere, nieuwe, leveranciers een prikkel zijn om een product te gaan ontwikkelen.
Gemeenten moeten zich professioneel opstellen: Nu stellen velen zich op als een zielig slachtoffer van leveranciers. Dat is te gek voor woorden: De klant bepaalt en betaalt. Dat kunnen gemeenten afdwingen door zich weerbaarder op te stellen. Dit begint met het openlijk delen van informatie tussen gemeenten van de ervaringen met leveranciers. Maar ook door kwaliteitscriteria te formuleren en leveranciers langs die lat te leggen en hierover te publiceren.
We zien dat marktpartijen zelf niet in staat zijn zichzelf in voldoende mate te organiseren om toe te werken naar systemen die goed met elkaar informatie kunnen uitwisselen. Ook is de markt niet in staat zich als geheel te organiseren rondom kwaliteitscriteria m.b.t. kwaliteit van implementatie, dataportabiliteit, prijsmodellen, inspelen op nieuwe veranderingen. Gemeenten zullen de kwaliteit en het voldoen aan standaarden zelf moeten ‘afdwingen’ door transparantie, ondermeer door het zelf opzetten en beschikbaar van onafhankelijke testomgevingen. Daarnaast zullen gemeenten gezamenlijk moeten besluiten leveranciers die bewezen niet voldoen aan criteria uit te sluiten in aanbestedingen.
Over de auteur: Kees Groeneveld is Adviseur en Partner op het gebied van digitaal duurzaam werken bij eSpecialisten BV
Geef een reactie