Vanaf 2015 is het sterk de vraag of iemand zicht heeft op het budget van ruim 16 miljard euro voor taken binnen het sociale domein. Rekenkamers wijzen de samenwerkingsverbanden voor de transities aan als budgettaire zwarte gaten.
De gaten in de horizontale controle worden almaar groter, stelt de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (NVRR) in een brief aan minister Ronald Plasterk (zie bijlage). “Door de nieuwe samenwerkingsverbanden komt er een dip in de informatievoorziening”, staat in een bijlage over het controlegat. “Bij intergemeentelijke samenwerking is de relatie tussen de uitvoerende instantie en het orgaan van horizontale toezicht problematisch.”
Controlegat
Worden al die miljarden wel besteed aan de juiste zaken? Is dat democratisch te controleren? De vereniging van rekenkamers vreest van niet. Het controlegat doet zich voor bij de Wet gemeenschappelijke regelingen, maar ook bij andere gemeentelijke samenwerkingsverbanden. “De nachtmerrie is dat straks niemand het kan controleren“, waarschuwde Rekenkamerlid Arno Visser onlangs nog.
Rekenkamers hebben nu een controlebevoegdheid wanneer hun afzonderlijke gemeente een belang van meer dan 50 procent heeft in een samenwerkingsverband. Dat moet worden versoepeld, stelt de NVRR. “Vanwege de samenwerkingsvorming en schaalvergroting wordt deze 50 procent-grens steeds minder bereikt op het niveau van de afzonderlijke gemeente”, staat in de brief.
Gezamenlijk belang
De leidraad voor het controleren van de bestedingen moet het gezamenlijk belang van de deelnemende gemeenten zijn. Is dat meer dan 50 procent, dan moeten rekenkamers en –commissies “in het werkgebied van de betreffende gemeenten de bevoegdheid krijgen tot onderzoek bij derden in het gebied”.
Het gaat om een breder en belangrijk vraagstuk, benadrukt de vereniging in de bijlage over het onderwerp. “Dit staat niet op zichzelf”, is de conclusie.
“Het is gekoppeld aan het beleid over de inrichting van de bestuurlijke organisatie. Ook speelt het op andere domeinen: de veiligheidsregio’s, de politieregio’s en de omgevingsdiensten. Het is hoog tijd om te bediscussiëren en te bepalen wat bij intergemeentelijke samenwerkingsverbanden een goede publieke verantwoording kan betekenen en hoe dit moet worden georganiseerd.”
Geef een antwoord