Opinie ICT is bijzaak voor bestuurder

Bestuur en ICT lijken geen gelukkige combinatie. Noem ze samen in één zin, en de eerste associaties zijn met termen als ‘mislukking’, ‘miljoenenverlies’ of ‘ellenlang vertraagde oplevering’..

– c o l u m n –

‘Bestuurders Lelystad moeten meer ICT kennis opdoen‘. Dat was de kop van een artikel op deze website, naar aanleiding van een voorgenomen onderzoek van de rekenkamercommissie van Lelystad. Op zichzelf is daar veel voor te zeggen. Bestuur en ICT lijken geen gelukkige combinatie. Noem ze samen in één zin, en de eerste associaties zijn met termen als ‘mislukking’, ‘miljoenenverlies’ of ‘ellenlang vertraagde oplevering’.

Toch spreekt de wens dat de bestuurders meer weet dienen te krijgen van ICT niet voor zich. Laat ik eens een parallel trekken met de opkomst van de auto. Honderd jaar geleden reden er een handjevol auto’s rond. Als je er mee de weg op ging, strekte het zeker tot aanbeveling als de bestuurder ook wist wat er onder de motorkap gebeurde. Immers, de kans op een defect was groot en de wegenwacht was nog in geen velden of wegen te bekennen.

Vandaag aan de dag is niet meer nodig. De moderne motor kent een hoge betrouwbaarheid. Mocht je pech krijgen dan weet de wegenwacht, die claimt binnen een uur ter plaatse te zijn, ook eigenlijk niet wat er aan de hand is, totdat die de computer van de auto heeft kunnen uitlezen.

Honderd jaar geleden was de auto een noviteit, die alleen door vakmensen kon worden bediend. Vijftig jaar geleden was het een statussymbool. Nu is het een doodgewoon vervoermiddel, waar vrijwel iedereen over kan beschikken. Hedendaagse bestuurders, en dan heb ik nog steeds over autobestuurders, moeten juist bekend zijn met hele andere zaken. Zij moeten de ingewikkelde verkeersregels en de route-informatie kunnen begrijpen (zonder zomaar de dijk af te rijden als er nog geen veerpont aangemeerd is).

ICT heeft er geen honderd jaar over gedaan om voor iedereen bereikbaar te worden. Ik behoor nog tot de generatie die meemaakte dat hobbyisten printplaatjes aan elkaar soldeerden en vervolgens zelf het besturingssysteem moesten programmeren. Maar iedereen onder de 40 is al opgegroeid met computers die het gewoon doen. ICT is een middel. Bestuurders hoeven echt niets te weten van registers, netwerken, koppelvlakken, contentmanagementsystemen of wat dies meer zij. Wel is belangrijk dat bestuurders een idee hebben hoe een goede inzet van informatietechnologie (en dat is iets anders dan ICT) hun kan helpen hun maatschappelijke doelen te realiseren.

Veel belangrijker is nog dat informatietechnologie het functioneren van elke organisatie, en daarmee ook die van de overheid, wezenlijk verandert. Informatie gaat oncontroleerbaar stromen, klassieke hiërarchische lijnen vervagen, professionals krijgen meer en meer eigen autonomie, en de relatie tussen burgers en overheid verandert wezenlijk van karakter.

Daar zouden bestuurders eens meer kennis over moeten opdoen.