‘Politici minder integer dan ambtenaren’

Corruptie, fraude, belangenverstrengeling en andere schendingen van de integriteit. Wat kunnen gemeenten doen om dit te voorkomen?

De auteurs van ‘Integriteit van het lokaal bestuur’ beschrijven

eerst de ontwikkeling van het integriteitsbeleid en komen later in het boek met

een schets van de toekomst. Eerste het goede nieuws: “Duidelijk is dat het

lokaal bestuur grote vorderingen heeft gemaakt in de aandacht voor integriteit

en het integriteitsbeleid.” Dan de aanmerkingen:

• Gemeenten hebben veel regelingen, normen en procedures, maar
  
  die zijn niet altijd bekend of effectief. Of beide, uiteraard. Volgens de
  
  sociale wetenschappers is meer aandacht nodig voor de registratie van
  
  misstanden en de mogelijkheden dit te verantwoorden.
• Instrumenten die gericht zijn op de bewustwording van
  
  schendingen zijn minder aanwezig en minder bekend. Dit zou een constant punt
  
  van aandacht moeten zijn, “vanaf het moment van aanstelling en beëdiging.”
• Integriteit is de opdracht voor het lokale bestuur. Het Rijk
  
  kan dit niet laten doordringen tot in de haarvaten van een gemeentelijke
  
  organisatie.
• “Meer aandacht blijft nodig voor initiatieven gericht op de
  
  lokale politiek”, schrijven de auteurs. “Omdat de politiek achterloopt bij de
  
  beleidsontwikkeling in de ambtelijke organisatie.” Vooral
  
  belangenverstrengeling en loyaliteitsconflicten doen zich vrij geregeld voor,
  
  blijkt uit een enquête onder gemeentesecretarissen en raadsgriffiers en ander
  
  onderzoek.
• Kleine gemeenten moeten meer aandacht hebben voor
  
  integriteit. Volgens onderzoek lopen grotere gemeenten voor op dit gebied.
• In de komende jaren moet worden gezocht naar de juiste mix
  
  van ‘harde’ en ‘zachte’ maatregelen. Regels alleen zijn niet voldoende; het
  
  beleid moet echt worden gedragen door medewerkers.
• Er zijn instrumenten die waarschijnlijk geschrapt kunnen
  
  worden. Door een veelheid aan procedures kan het naleven ervan een doel op zich
  
  worden.

Pessimisme

Genoeg werk aan de winkel, volgens de wetenschappers, maar

zeker geen reden tot pessimisme. “De conclusies van dit onderzoek geven geen

aanleiding ons in het koor van de somberaars, doemdenkers en criticasters te

mengen.” Toch kan het beter, maar hoe?

Los van de aanbevelingen komt hier geen sluitend antwoord op. “Het is

moeilijk in theorie aan te geven, want in de eerste plaats in het de

samenleving die eisen stelt aan het functioneren van het bestuur dat over haar

is gesteld. Integriteit is niet statisch en daarmee “nooit af”.

De vele onderzoeken

naar integriteit hebben volgens de wetenschappers hun vruchten afgeworpen,

vooral onder ambtenaren. “Vooral de politiek dient een inhaalslag te maken.”

Volg Gemeente.nu op Twitter.