Sturen kan beter mennen worden. Het is tijd voor dienend leiderschap.
– COLUMN – Gemma Post
Een cowboy die zijn vee ment, loopt achter het vee aan. Hij grijpt alleen in als dat nodig is om ervoor te zorgen dat de kudde de goede kant op gaat. Dit is kenmerkend voor dienend leiderschap. De leidinggevende is niet-sturend of directief aan de voorkant, maar neemt afstand en faciliteert op de achtergrond. Daarmee geeft hij de medewerkers de ruimte, haalt het maximale uit de medewerkers en geeft richting op hoofdlijnen. Is het niet tijd dat sturen plaats maakt voor mennen?
De dienende leider heeft specifieke eigenschappen. Hij is authentiek, geeft medewerkers bevoegdheden, vertrouwen en laat hen groeien. Rentmeesterschap staat bij hem hoog in het vaandel. Hij denkt ‘outside-in’, ofwel hij stelt de medewerker, klant en gemeenschap centraal. Hij wijst de weg naar de dienende gemeente, een gemeente waar het goed wonen, werken en ondernemen is, waarin de gemeenschap eigen verantwoordelijkheid neemt en zich inzet. Hij stelt zich dienend op en geeft de medewerkers het voorbeeld om zich ook dienend naar klant en gemeenschap op te stellen.
Willen gemeenten hun medewerkers ontwikkelen zodat zij de gemeenschap goed dienen, dan is dienend leiderschap de meest geschikte stijl.
Instructies
Onlangs was ik op een outdoor leiderschapstraining, waar deelnemers elkaar in de rollen begeleider en klimmer moesten ondersteunen in het bestijgen van een bergwand. Daarbij was de klimmer geblinddoekt en moest op de tast naar boven. Eerst kreeg de begeleider de opdracht de klimmer met directe instructies naar boven te begeleiden. De klimmer afhankelijk van de instructies ging langzaam naar boven, bewust dat elke stap fataal kon zijn (sturend leiderschap). Bij een volgende klim kreeg de begeleider de opdracht de klimmer eerst even te instrueren en te laten wennen aan het klimmen in het donker op de tast.
Vervolgens moest de begeleider minder sturing geven en tenslotte hoefde deze alleen in te grijpen als de klimmer de verkeerde kant op ging of dreigde mis te stappen (samenwerkend- en delegerend leiderschap). Door de klimmer even op weg te helpen en hem daarna de ruimte te geven om zijn tastvaardigheid te ontwikkelen, ging deze al gauw met rappe schreden naar boven. Een dienend leider gaat een stap verder, ontdoet de klimmer van zijn blinddoek, geeft hem eten en drinken voor de klim, een kaart, eigen verantwoordelijkheid over de route en complimenteert hem als hij de top heeft bereikt.
Sturen?
Uit onderzoek in gemeenten blijkt dat sturend leiderschap niet meer voorkomt, de niet-hiërarchische stijlen samenwerkend en delegerend leiderschap het meest voorkomen en dienend leiderschap, de vergevorderde vorm van niet-hiërarchisch leiderschap, nog in de kinderschoenen staat, maar opkomt. Wat is de reden van deze verschuiving?
Dit komt door het stijgende opleidingsniveau van medewerkers, die de werkzaamheden prima zelfstandig kunnen uitvoeren, vertrouwen vragen en groeimogelijkheden zoeken. Ten tweede worden medewerkers mondiger, verwachten minder sturing en zullen niet slaafs de opdrachten van de ‘baas’ opvolgen.
Ook klanten worden mondiger en verwachten een hoge service. Ten derde zijn er de technische ontwikkelingen die ervoor zorgen dat processen transparanter zijn voor zowel medewerkers als klanten. Die het mogelijk maken dat medewerkers niet op één werkplek werken waar de baas fysiek toezicht op ze houdt, maar flexibel overal ook thuis kunnen werken, volgens sturing op output: het nieuwe werken. Tenslotte komt het door bezuinigingen, waardoor taken weer bij de gemeenschap worden gelegd en die gemeenschap eigen verantwoordelijkheid moet nemen.
Dienen
Het antwoord op deze ontwikkelingen is dienend leiderschap: de authentieke leider die als een cowboy zijn medewerkers managet, vertrouwen geeft maar ook op eigen verantwoordelijkheid wijst, hun blinddoek afdoet en laat groeien. De overgang naar dienend leiderschap is noodzakelijk om te voorkomen dat je talentvolle medewerkers weglopen, je klanten ontevreden raken en onze samenleving onbetaalbaar wordt. Meer mennegers graag!
ik las het woord mennegers als men-negers en zag al een tweede nigga bitch affaire ontstaan. maar bij herlezing zag ik dat het om een wat bijzonder woordgrapje ging van een mennende manager (manager komt van manu agere of “met de hand leiden, zie ook: menagerie)
voor de rest best een aardige column, maar wel erg theoretisch. Zeker als een gemeente getroffen wordt door bezuinigingen, dan slaat de kolder in de kudde toe en zijn koeien en cowboys minder romantisch met elkaar aan het sjokken door de prairie dan nu wordt gesuggereerd