Samenwerkingen binnen de lokale overheid wordt te weinig benaderd uit het hart en te veel vanuit het verstand. Terwijl geven zo veel belangrijker kan zijn dan nemen.
– COLUMN – Michiel Louweret
Steeds meer gemeenten werken samen met medeoverheden, maatschappelijke partners en derden. Samenwerking is veelbelovend en aantrekkelijk. Gemeenten zijn immers niet voldoende in staat om de ingewikkelde uitdagingen van het huidige tijdsperk zelfstandig te realiseren. De doelen die gemeenten (en hun partners) beogen met samenwerking zijn divers: doelmatigheid in de uitvoering, continuïteit in de dienstverlening en integraliteit van de aanpak zijn veel gehoorde argumenten.
Helaas valt te vrezen dat mening samenwerkingsinitiatief strandt voordat het werkelijk op gang is gekomen. De reden daarvoor is simpel: samenwerking wordt te veel benaderd vanuit het verstand en te weinig vanuit het hart. Er is onvoldoende oog voor de menselijke kant. Dan gaat samenwerking niet lukken. Want wie wil er nu ‘echt’ samenwerken met een partner waarmee hij niets heeft?
Formeel vs emotioneel
Afgelopen maanden ben ik (in)direct betrokken geweest bij verschillende samenwerkingsinitiatieven in den lande. Dit waren ‘gewone’ initiatieven: uitvoeringsorganisaties die overwegen hun ondersteunende processen te bundelen, gemeenten die samen de Wwnv willen implementeren en gemeenten die overwegen hun informatievoorziening gezamenlijk te beheren. Samen denken en doen.
Opvallend is dat bij dergelijke initiatieven veel tijd en energie gaat zitten in de formele aspecten voor de samenwerking: er wordt een business case gemaakt, convenanten zijn opgesteld etc. Hoewel dit in een bureaucratische wereld ook relevant is, blijft de emotionele kant van samenwerking daarbij wel erg ver achter. Dat is eigenlijk vreemd, want de belangrijkste beslissingen in ons leven nemen we grotendeels gevoelsmatig. Het aantal mensen dat in het weekend met een checklist op zoek gaat naar een geschikte partner is nog steeds beperkt. Speelt hier het klassiek Weberiaans denken nog de boventoon? Het lijkt er wel op.
Halen en brengen
Effectieve samenwerking is gebaseerd op een gezonde balans tussen ‘halen en brengen’. Samenwerking start meestal met een behoefte om te halen, om te voorzien in een tekort of een beperking op te lossen. Dat lijkt evident, maar is niet altijd verstandig. In een variant op een bekende uitspraak van Covey ‘begrijp voordat je begrepen wilt worden’ lijkt het mij verstandiger om uit te gaan van het principe ‘geef voordat je wilt ontvangen’.
Geef inhoudelijk en geef emotioneel. Verduidelijk waarom het verstandig (ratio) en aantrekkelijk (emotie) is om met jou samen te werken. Verleid je partners. Ontdek waar ze gevoelig voor zijn, zich zorgen om maken, wat ze inspireert en wat ze irriteert. Geef, geef, geef. Dan geven ze vanzelf terug (en als ze dat niet doen, dan weet je nog op tijd waar je aan toe bent).
Als de start van een samenwerkingsproces al verstoort raakt door discussies over de regie, de verdeling van onderzoekskosten of een exit-strategie, dan weet je eigenlijk wel hoever het is. Bij één van de initiatieven waar ik bij betrokken ben komen vier organisaties kennis en menskracht halen. Zij beroepen zich op solidariteit (ratio). De directeuren van deze organisaties stonden met de mond vol tanden toen wij ze vroegen waarom samenwerking met hun aantrekkelijk is (emotie). Let op: niet voor hun, maar met. Daar hadden ze nog geen moment over nagedacht. De liefde moet dan wel erg van één kant komen.
Ik ‘beweeg’ me al enkele jaren in het proces van samenwerking tussen UWV WERKbedrijf en de (interregionale) sociale diensten. Hieruit veel herkkenning voor dit artikel. De praktijk heeft de afgelopen jaren geleerd dat succesvolle samenwerking is ontstaan op de plaatsen waar emotioneel(vanuit het gevoel) de wil was om samen te werken. De werkvloer is hiervoor het meest typerend. Hier heeft men geen ‘last’ van afspraken die op papier vastgelegd moeten worden. Hier wil de professional gewoon het beste voor de burger/klant. Wel is het van groot belang dat het management de wil tot samenwerking uitstraalt. Is dit zichtbaar dan leert de praktijk dat er mooie zaken kunnen ontstaan, waarbij er winst is voor alle partijen en misschien wel het meest belangrijk, de burger/klant!
Beste Michiel,
Veel van je constateringen zijn herkenbaar. In het traject van de verschillende samenwerkingen is ook gewoon het ‘proberen” een belangrijke factor. Naast het denken en de formele kant komt dan ook aan de praktische kant aan bod, hoe is het werkbaar.
In veel situaties kom je dan ook aan de emotionele kant.
Inderdaad: Als je wil dat mensen een schip bouwen, leer ze dan niet de taken te verdelen , maar laat ze hunkeren naar de grote zee ( le Petit Prince) …waarderend organiseren . Deze toegepast op samenwerking, participatie werkt. Zelfs bij samenwerking van voetbalverenigingen! In lijn met het verhaal van Michiel: gebruik je kracht en geef. Verbindt op de essentie met een gezamenlijke oplossing in de toekomst voor ogen. Moeilijk? Nee hoor, net voetbal…