Vergroten van vertrouwen kent een centrale plek bij regisseren. De laatste jaren krijgen steeds meer gemeenten dit door en beginnen te regisseren. Helaas komen er nogal wat weinig verder dan gieten van oude wijn in nieuwe zakken. Onder invloed van Plasterk hebben een aantal de moed opgegeven en zijn gaan herindelen. Even is het stil geweest maar de trend tot opschalen duikt weer op. Waarom deze “idee-fixe”?
-c o l u m n-
Chronisch gebrek aan geld heeft het laatste decennium het kosten-baten denken tot eerste prioriteit opgestuwd. Nogal wat gemeenten proberen “meer met minder te bereiken”. Met de beste bedoelingen en zonder gedegen kennis van zaken “gaan zij regisseren”. ‘windowdressing-achtige’ reorganisaties gaan van start. Gevolg? “Men doet een plas en het blijft zoals het was”. Of toch niet? Nee, doordat er minder geld voor handen is moeten ambtenarenorganisaties inkrimpen. Steeds meer ambtenaren lopen op hun tenen of raken in een burn-out. Politiek, bestuur en inwoners worden almaar slechter bediend. In plaats van te investeren in effectieve samenwerking gaan deze herindelen.
Verbazing over wantrouwen in politiek?
De keuzevrijheid van mensen is onbeperkt. Uit persoonlijke voorkeur wordt gekozen. Of het om een vakantie gaat of om een ziektekostenverzekering maakt weinig uit. Rechtvaardigheid, privacy, vrijheid en solidariteit blijven pijlers van onze democratische cultuur. Inwoners verwachten van de gemeente persoonlijker en gerichter te worden behandeld. Maar hoe werkt dit uit in de praktijk? In plaats van scheppen van heldere kaders om individuele regie mogelijk te maken beslissen gemeenten volgens het beginsel van “incidenteel compromispakket”. Zelden of eigenlijk nooit loopt dit parallel met de – zelfs niet gedeelde – voorkeur van bewoners. Gekke situatie. Een individuele bewoner klopt aan om een stukje aan zijn huis te zetten en stuit op gedetailleerde bestemmingsvoorschriften. Maar als dezelfde gemeente bijvoorbeeld een nieuwe brandweergarage wil bouwen dan kunnen de bestemmingsvoorschriften zonder slag of stoot opzij worden geschoven. “Kwaliteit op peil houden” en “democratisch tekort verminderen” om opschalen te verdedigen is even te makkelijk.
Licht aan het eind van de tunnel?
Zeker. Een toenemend aantal gemeenten hebben echt wel door dat de samenleving rigoureus verandert. Dat niet opschalen maar vertrouwen de oplossing is. Laat regisseren nou net om wederzijds vertrouwen gaan. Vandaag de dag speelt de samenleving zich immers grotendeels af in geïndividualiseerde digitale netwerken en smartphones. Zonder dat is maatschappelijk functioneren onmogelijk geworden. Voor gemeenten wordt dit de plek waar de gemeente deel kan uitmaken van het leven van haar inwoners. Door te investeren in vinden en participeren in netwerken komt de gemeente naar haar inwoners toe in plaats van andersom. Gewoon met haar neus erop zitten maakt de gemeente weer partner van haar inwoners.
Beter ten halve gekeerd?
Bewijs is er intussen voldoende geleverd dat opschalen nauwelijks voordelen biedt. En het daadwerkelijk doorvoeren van de principes van regisseren wel werkt. Werken van uit heldere kaders op basis van door de bevolking gedragen maatschappelijke visies. Duidelijk onderscheid tussen de regierollen van gemeenteraad, college en ambtenarenbedrijf. En vooral in staat zijn deze rollen in bijpassende competenties om te zetten. Niks “democratisch tekort” of gebrek aan kwaliteit” maar samenwerken in het belang van de inwoners. Gemeenten krijgen vanzelf de positie om te sturen en helder te beslissen op basis van visies en samenhang ertussen. Waarom? Om te “bouwen aan vertrouwen”.
Geef een antwoord