• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • Centric
    • PinkRoccade Local Government
    • Segment
    • Sdu VIND Handhaving
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers

Opinie Vijf valkuilen op weg naar begrijpelijk schrijven

8 september 2010 door joostvalkhoff

Het blijft voor veel ambtenaren een grote uitdaging om in duidelijke taal te schrijven. Terwijl het belang daarvan inmiddels stevig tussen ieders oren zit. Wat maakt begrijpelijk schrijven dan zo lastig?

Zeker acht ambtenaren

buigen zich over een nota voordat deze de lezer onder ogen komt. Er is lang geschreven,

uitbundig geschrapt, heftig gediscussieerd, kwistig toegevoegd en even royaal weer

doorgehaald. En nog komt de boodschap te vaak niet bij de lezer over.

Vijf valkuilen bij het op papier

zetten van beleid:

 

1. Ingewikkelde zinnen

  •  U

    schrijft: Wij doen u twee voorstellen,

    waarbij het eerste voorstel, dat meer de diepte ingaat, waardoor het een beter

    fundament legt voor een vervolgtraject, duidelijk onze voorkeur geniet.
  • Beter

    is: Wij doen u twee voorstellen. Het

    eerste voorstel gaat meer de diepte in. Daardoor legt het een beter fundament

    voor een vervolgtraject. Dit voorstel geniet dan ook duidelijk onze voorkeur.

Zinsdelen

die bij elkaar horen, moeten zoveel mogelijk bij elkaar staan. Dat is in de

eerste, lange zin niet het geval. Na de woorden waarbij het eerste voorstel wordt een zijweg ingeslagen. Pas bij

het woord duidelijk komen we terug op

het hoofdpad. Voor een lezer is dit verwarrend, want zijn kortetermijngeheugen

wordt er onnodig door belast. Je moet namelijk eerst een onafgemaakt deel

onthouden. Vervolgens moet je daar een nieuw gedeelte bij opstapelen en pas

daarna krijg je de informatie die aansluit bij het beginstuk. Dit soort

ingewikkelde zinnen moet je twee keer lezen voordat ze duidelijk zijn.

In het verbeterde tekstje

staat bij elkaar wat bij elkaar hoort. Bovendien bevat elke zin maar één

kernboodschap. Zo kan de lezer de informatie in kleine, afgeronde brokken

verwerken.

 

2. Aartsvoorzichtige taal

  •  U

    schrijft: De vraag zou mogelijk gesteld

    kunnen worden of het niet wenselijk moet worden geacht om de voorwaarden voor

    huurtoeslag verder aan te scherpen.
  • Beter

    is: We kunnen de vraag stellen of we de

    voorwaarden voor huurtoeslag verder moeten aanscherpen.

Met

woorden zoals zou, mogelijk, kunnen en wenselijk kunt

u een uitspraak nuanceren. Dat is soms belangrijk om te doen, maar lang niet

altijd. Sommige schrijvers zwakken uit gewoonte hun uitspraken af. Dit maakt op

lezers een onzekere indruk. Bovendien wordt een tekst er vaag en ondoorzichtig

van. De lezer heeft namelijk alle ruimte om een genuanceerde tekst te begrijpen

zoals hij zelf wil. Dat kan vervelende gevolgen hebben.

Schrijf

dus zo direct mogelijk en breng nuanceringen bewust en goed doordacht aan.

 

3. De passieve vorm met worden

  • U

    schrijft: Eind van dit jaar wordt de

    onderbouwing voor het reorganisatieplan beoordeeld.
    De lezer denkt: Wie gaat dit dan doen?
  • Beter

    is: Eind van dit jaar beoordeelt de sectordirecteur

    de onderbouwing voor het reorganisatieplan.

De

eerste voorbeeldzin staat in de passieve vorm. Dit betekent dat niet te zien is

wie iets gaat doen of wie verantwoordelijk is. De passieve vorm maakt een zin dan

ook onduidelijk en onpersoonlijk. De lezer weet bijvoorbeeld niet bij wie hij

moet zijn als hij het er niet mee eens is. Ook komt hij niet in actie als hij

zelf iets moet doen, want hij voelt zich niet direct

aangesproken. Iets ‘wordt’ immers gedaan? Passieve zinnen leiden in de

praktijk daarom vaak tot misverstanden.

De

tweede voorbeeldzin staat in de actieve vorm. Het saaie werkwoord wordt heeft plaatsgemaakt voor het dynamische

werkwoord beoordeelt. Ook is te zien wie beoordeelt.

De

actieve vorm maakt een zin duidelijker en persoonlijker. Kies daarom standaard

voor de actieve vorm. Gebruik de passieve vorm alleen ter afwisseling. Of als het

niet van belang is dat de lezer weet wie iets doet of moet doen.

 

4. Uitdrukkingen zoals ten aanzien van, met betrekking tot en in het

kader van

  • U

    schrijft: De wettelijke eisen ten aanzien van de naleving van het

    rookverbod zijn verzwaard.
  • Beter

    is: De wettelijke eisen aan de naleving van het rookverbod zijn

    verzwaard
    .

Uitdrukkingen

zoals ten aanzien van, met betrekking tot en in het kader van zijn erg geliefd in

ambtenarenland. Ze staan op de plaats van gewone, gemakkelijk te begrijpen

voorzetsels, zoals aan, over en bij. Uitdrukkingen zoals ten

aanzien van
maken een zin moeilijker dan nodig is. Lezers begrijpen niet

altijd precies wat ze betekenen. Dat komt doordat ze er op latere leeftijd mee

in aanraking zijn gekomen.

Ook

maken deze uitdrukkingen uw zinnen vaag, want ze hebben meer dan één betekenis.

Ten aanzien van kan bijvoorbeeld

betekenen: op, over, voor, bij, van

of aan. Een lezer moet soms gissen

welke van die betekenissen u voor ogen hebt. De context helpt echt niet altijd.

Vermijd deze lastige uitdrukkingen dus en gebruik voorzetsels die iedereen

begrijpt.

 

5. Formele, moeilijke

woorden

  • U

    schrijft: De periode is dientengevolge te

    kort om de aan de orde zijnde problematiek te analyseren en genoegzaam aan te

    pakken.
  • Beter

    is: De periode is daarom te kort om de problemen

    te begrijpen en goed aan te pakken.

Woorden

die je van jongs af gebruikt, zijn het gemakkelijkst te begrijpen. Dit zijn onze

normale omgangswoorden. Ambtenaren vermijden deze woorden vaak, omdat ze vrezen

daarmee niet professioneel over te komen. Ze denken dat hun nota een bepaalde

status krijgt als er formele, moeilijke termen in staan. Maar een lezer is niet

geïnteresseerd in een nota met status. Die wil alleen maar de boodschap

begrijpen, het liefst zonder dat het veel moeite en tijd kost. Laat formele en

moeilijke termen dus achterwege. U komt bij een lezer pas echt professioneel

over als u ingewikkelde zaken in eenvoudige taal kunt uitleggen.


Tot slot

Bij

het schrijven van een nota hebben ambtenaren vooral oog voor de inhoud, niet

voor de lezer. Maar als een lezer uw nota niet begrijpt, is het schrijven pure

tijdverspilling geweest. Zet uw lezer daarom centraal en schrijf met een grote

boog om de vijf valkuilen heen.


De auteur

Mariët

Hermans is manager Communicatie bij Boertiengroep

Volg Gemeente.nu via Twitter >>

Vorige artikel
Vastgoedontwikkeling: wie durft?
Volgende artikel
Provincie wil herindeling afdwingen

Tags: fusie Categorie: Blog, Organisatie

Lees Interacties

GERELATEERD

Drie gemeenten Land van Cuijk fuseren

De Brabantse gemeenten Cuijk, Boxmeer en Sint Anthonis willen fuseren. De drie gemeenten hebben dat dinsdag bekendgemaakt nadat vorig jaar een fusie met vijf gemeenten in het Land van Cuijk mislukte omdat de gemeenteraden van Grave en Mill en Sint Hubert tegen stemden. De drie gemeenten laten weten dat de deur voor de beide andere... lees verder

Veel samenwerken betekent toch niet gedwongen fuseren

Het is bij nader inzien geen kabinetsbeleid dat gemeenten die te veel samenwerken, verplicht moeten worden samengevoegd. Dit is ‘ongelukkig opgeschreven’ in het regeerakkoord en ‘de interpretatie is nu anders’. Dat zei topambtenaar Reinier ter Kuile van het ministerie van Binnenlandse Zaken donderdag in Den Haag tijdens een bijeenkomst van het Centrum voor Onderzoek van... lees verder

Kamer stemt in met samenvoegen gemeenten

De Tweede Kamer heeft dinsdag ingestemd met twaalf wetsvoorstellen om gemeenten samen te voegen. Ook wordt de provinciegrens tussen Utrecht en Zuid-Holland gewijzigd. Het gaat om de samenvoeging van gemeenten in de provincies Groningen en Friesland en in het gebied tussen de grote rivieren. Ook in Noord-Holland en in het zuiden van Limburg worden gemeenten... lees verder

Reacties

  1. rob kool zegt

    9 september 2010 op 10:58

    met dank aan collega Don die gelijk heeft. inruilt dient in de onvoltooid tegenwoordige tijd met een “t” te worden geschreven. al voltooid deelwoord met een “d”. mijn fout.
    het ging echter niet om de spelling in het artikel maar om de weergave van de boodschap.
    het siert de heer Don mijn berichtje met zoveel aandacht te hebben gelezen. waarvoor mijn dank.

    Beantwoorden
  2. Hemmo Hemmes zegt

    8 september 2010 op 21:26

    Goed en helder schrijven is belangrijk, zowel uit respect voor de lezer als om te voorkomen dat de lezer afhaakt. Maar in mijn ogen is het nog belangrijker om goed en helder te denken, voordat je gaat schrijven.

    Beantwoorden
  3. Cassandra Bosters zegt

    8 september 2010 op 20:21

    Stimulansz heeft een professioneel redactieteam dat gespecialiseerd is in het schrijven van teksten op B1-niveau (VMBO) en voor laaggeletterden. Stimulansz levert producten en diensten aan bijna alle gemeenten en werkt samen met onder meer het Nibud, VNG en Divosa. Voor meer informatie mailt u naar: cassandra.bosters@stimulansz.nl

    Beantwoorden
  4. Ed Grubben zegt

    8 september 2010 op 17:54

    Herkenbare valkuilen, goede adviezen. Mooie, heldere voorbeelden.

    Blijft wel de vraag staan waarom schrijvers vaak zo’n onleesbare stijl hanteren en of deze tips voldoende zijn om tot goede teksten te komen.

    In mijn praktijk ontdek ik dat veel schrijvers twee functies van schrijven door elkaar laten lopen: de conceptualiserende functie en de didactische functie.
    Bij de eerste functie ontdekt de schrijver al schrijvend wat zijn boodschap is. Wallace Stevens zei het al mooi: “how do I know what I think, before I see what I write?” Dus schrijven als middel om je boodschap te ontdekken. Daarbij gebruikt bijna iedereen meer woorden dan nodig is.
    Bij de tweede functie van schrijven is de boodschap al helder en heeft de schrijver alle ruimte om die boodschap didactisch slim en in begrijpelijke woorden en heldere zinsconstructie te verpakken.

    In mijn ogen verleidt de computer schrijvers vaak om beide functies van schrijven door elkaar te laten lopen waardoor onleesbare teksten en niet effici?nte schrijfprocessen ontstaan.

    Ik vind het dan ook interessant om naast de concrete producttips om teksten begrijpelijk te maken ook op zoek te gaan naar procestips. Hoe kun je voorkomen dat de conceptualiserende functie en didactische functie door elkaar lopen? Welke technieken kun je inzetten om het denkproces van schrijvers te versnellen en te versterken? Hoe zorg je voor een goede onderbouwing van je betoog?

    Gelukkig zijn op dat vlak ook veel tips en technieken aan te reiken!

    Beantwoorden
  5. Jacques Don zegt

    8 september 2010 op 15:13

    En dan met een spellingscursus voor collega Kool erbij, zodat het woord ‘inruild’ voortaan met een ‘t’ wordt geschreven.

    Beantwoorden
  6. rob kool zegt

    8 september 2010 op 14:31

    zoals godfried bomans reeds zei: schrijven is schrappen. niet de lengte van het verhaal is bepalend maar de inhoud ervan.
    het wordt inderdaad tijd dat men het ambtelijk taalgebruik inruild voor een vorm die voor eenieder begrijpelijk is.

    Beantwoorden
  7. R. van der Burg zegt

    8 september 2010 op 14:18

    Zie de website van de gemeente Zeist: Bouwen aan Brieven!

    Beantwoorden
  8. Andreas Dijk zegt

    8 september 2010 op 14:12

    Begrijpelijk schrijven is voor velen inderdaad een probleem. Voor gemeenteambtenaren biedt de VNG Academie daarom de tweedaagse training ‘Weg met de wolligheid!, doelgericht en toegankelijk schrijven’. Zie http://www.vngacademie.nl/index.php?page_id=64&lnm=7b798818c039268df75c2771729ab9fd

    Beantwoorden

Geef een reactie Antwoord annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primaire Sidebar

TOPVACATURES

Beleidsmedewerker Jeugd – gemeente Lisse

Docent Burgerzaken (gegevens & privacy) – Segment

Uw Topvacature op Gemeente.nu

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Commissie: verminder grip gemeenten op omgevingsdienst

4 maart 2021

Eerste briefstemmen stromen binnen

4 maart 2021

Opinie Op de zeepkist: inspreken voor beginners

4 maart 2021

‘Nu doorpakken in aanpak problematische schulden’

3 maart 2021

Positie kwetsbare groepen verslechterd door corona

3 maart 2021

Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

 

Het laatste nieuws van Gemeente.nu in je mail?

Meld je aan voor de algemene nieuwsbrief of een van de themanieuwsbrieven van Gemeente.nu.

Aanmelden

×