• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • NIEUW Raadsledennieuws
    • Participatie
    • Samenwerking
  • Partners
    • Wagner
    • Centric
    • Loyalis
    • OSR juridische opleidingen
    • Segment
    • Sdu VIND Handhaving
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers

‘Eerst de politiek, dan de techniek’

4 juni 2017 door Wim Voeten

In januari bracht de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) het rapport ‘Eerst de politiek, dan de techniek’ uit. Raadsledennieuws interviewde voorzitter, Michiel van Haersma Buma en plaatsvervangend secretaris, Gerben van Nijendaal van de Rfv.

Waarom is het advies opgesteld? 

Buma: “Er is de afgelopen jaren in toenemende mate sprake van verrommeling van het Gemeentefonds. Dit leidt tot steeds meer spanning tussen rijk en gemeenten en gemeenten onderling. Wanneer de objectieve onderbouwingen voor een verdeling van middelen uit het Gemeentefonds in twijfel worden getrokken, vindt tegenwoordig aanpassing van deze verdeling plaats. Een voorbeeld is het cluster volkshuisvesting en ruimtelijke ordening.

Het effect was dat Amsterdam waarvan de extra kosten aantoonbaar voortkwamen uit eigen beleidskeuzes nauwelijks iets inleverde en de andere gemeenten objectief geld te kort kwamen. Ook is het draagvlak onder het systeem uitgehaald. Denk aan de korting op het Gemeentefonds vanwege de voorgenomen vermindering van het aantal raadsleden.

De korting is gehandhaafd, terwijl de vermindering niet is doorgegaan. Een ander voorbeeld is de ophef over de vermeende overschotten op de gemeentelijke zorgbudgetten. Gemeenten werden geacht het goedkoper te kunnen. De vraag zou niet moeten zijn of gemeenten geld overhouden maar of de mensen wel de zorg krijgen die ze nodig hebben.”

Wat is de kern van jullie advies? 

Buma: ”We pleiten voor een zuivere benadering op basis van politieke keuzes die de minister maakt. Dit doen we aan de hand van een beslisboom. Ook pleiten we voor vierjarige stabiliteit in de gemeentefinanciën. Ons advies ligt bij de kabinetsformatie op tafel.”

Welke stappen kent deze beslisboom?

Van Nijendaal: “De eerste stap is: ‘wat is de bestuurlijke schaal van de opgave?’ Vervolgens: ‘Wat is de mate van beleidsvrijheid van de gemeenten?’ Tot slot: ‘In welke mate moeten verschillen in kosten en mogelijkheden inkomsten te verwerven tussen gemeenten worden verevend?’ Op basis van de politieke antwoorden wordt duidelijk welke vorm van financiering passend is.”

In het advies stelt u dat gemeenten zich wat zelfbewuster zouden kunnen opstellen en staan voor de keuzes die ze maken. Wat moeten gemeenten doen om zich zelfbewuster op te stellen? 

Buma: “Gemeenten laten zich vaak impliciet leiden door (rijks)normen. Budgetten uit het verleden –van overgehevelde geldstromen– vormen vaak de norm voor de gemeentelijke uitgaven. Gemeenten labelen de budgetten. De mogelijkheid om zelf af te wegen op welke wijze de beschikbare middelen het beste kunnen worden ingezet, het meest effectief, blijven achterwege.”

U stelt in het advies: decentraal bestuur vertegenwoordigt ook een waarde op zich.

Buma: “Het draagt bij aan een spreiding van overheidsmacht en zorgt daarmee voor checks and balances in het bestuur. Het biedt de mogelijkheid om burgers bij het bestuur te betrekken en maatwerk te leveren. Verder zorgt decentraal bestuur voor innovatie door beleidsconcurrentie. Dat wil zeggen dat het mogelijkheden biedt voor verschillen in benaderingen en oplossingen die met een centrale aanpak niet tot stand zouden zijn gekomen. Naar mijn oordeel werken de checks en balances in het bestuur vooral top down en nauwelijks bottom up.”

Hebt u suggesties om weer evenwicht te brengen in de werking van de checks and balances? 

Van Nijendaal: “We hebben niet voor niets taken gedecentraliseerd met het oog op het kunnen bieden van maatwerk, integrale afwegingen, dicht bij de burger. Dat bevordert de doelmatigheid. Gemeenten zijn politiek democratisch gelegitimeerd. Het rijk mag wel iets meer vertrouwen hebben in die gemeenten. Het begint er mee dat het rijk niet te snel ingrijpt en met nieuwe normen komt, gemeentelijk beleid moet zich kunnen uitkristalliseren. Bewindslieden zouden in de Tweede Kamer vaker moeten zeggen: ‘ik begrijp dat u die vraag stelt maar ik ga daar niet meer over, het is aan de gemeente om die afweging te maken, de vraag hoort in de gemeenteraad te worden beantwoord.’”

Het percentage inwoners dat (heel) veel vertrouwen heeft in de manier waarop de gemeente wordt bestuurd bedroeg in 2016 in Nederland 29 procent (Bron: www.waarstaatjegemeente.nl, burgerpeiling). Vormt naar uw oordeel de wijze waarop de financiële verhoudingen zijn vormgegeven een belangrijke verklaring voor dit lage percentage? 

Buma: “Of er sprake is van een relatie tussen vertrouwen in het gemeentebestuur en de wijze waarop de financiële verhoudingen worden vormgegeven, hebben we niet onderzocht. Feit is wel dat bezuinigingen in het kader van de drie decentralisaties neersloegen bij gemeenten. Gemeentebestuurders worden daarop aangekeken. Gevolg was dat inwoners zich afvroegen ‘wat doet die gemeente allemaal?’, terwijl Den Haag verantwoordelijk was voor de bezuinigingen. Overigens laten klanttevredenheidsonderzoeken juist een vrij positief beeld zien. Als dienstverlener doen de gemeenten het dus best goed.”

U geeft in het advies aan dat in een aantal gevallen de bekostiging van gemeenten schuurt met ketenlogica waardoor er tal van grensconflicten optreden tussen centrum- en regiogemeenten, tussen zorgverzekeraars en gemeenten. Pleit dit niet juist voor een nog verdergaande aanpassing van de financiële verhoudingen? Dit door te gaan werken naar een ketenfinanciering waarbij de partij die de regie in de keten voert de middelen krijgt en deze op een doelmatige wijze verdeelt binnen de keten? 

Buma: “Er zijn redenen om te kijken in hoeverre het mogelijk is dat gemeenten die investeren in preventie die leidt tot een minder groot beroep op de langdurige zorg of op lagere ziektekosten daar ook van zouden kunnen profiteren. De kosten van preventie zijn voor de gemeente, maar de baten vallen aan de verzekeraar of het rijk. Maar de oplossing is nog niet zo eenvoudig.”

U pleit er in het advies voor om belastingmaatwerk mogelijk te maken. Inwoners van dorpen of wijken die meer collectieve voorzieningen in de wijk willen dan gemiddeld, betalen dan meer gemeentelijke belastingen dan inwoners in andere dorpen of wijken. Dorpen die zelf het groen onderhouden kunnen minder betalen. Bent u niet bang dat dan een discussie ontstaat zoals nu bij voorzieningen als schouwburgen speelt? 

Buma: “Je kunt hierover discussie voeren. Naar onze overtuiging leidt belastingmaatwerk tot een extra vitalisering van de lokale democratie. Inwoners kun je bijvoorbeeld korting geven op de OZB wanneer ze zelf het onderhoud van de openbare ruimte doen. De band gekozene-kiezer wordt hierdoor helderder.”

U pleit voor een verruiming van het gemeentelijk belastinggebied. Bent u niet bang voor competitie tussen gemeenteraden daar waar het gaat om de hoogte van de gemeentelijke belastingen? 

Buma: “Gemeenten zullen zelf hun keuzes moeten verantwoorden en zich niet verschuilen achter het feit dat ze te weinig geld van Den Haag krijgen. De eigen afwegingen maken dat gemeenten doelmatiger met geld omgaan. Een gemeente zal moeten beseffen dat het mooi is om lage belastingen te hebben maar als dat betekent dat het openbaar groen er slecht bij ligt, er gaten in het wegdek vallen en er geen voorzieningen zijn voor de burgers dat ze dan ook haar taak niet tot tevredenheid van haar burgers uitoefent. Burgers moeten ook beseffen dat voorzieningen geld kosten.”

Over het sociaal domein stelt u in het advies het volgende: ‘Bekostiging sociaal domein: blijf af of betaal zelf.’ Kunt u dit toelichten? 

Buma: “Bij de bekostiging van taken in het sociaal domein ligt sterk de nadruk op een gelijk voorzieningenniveau en een grote mate van verevening van kosten. Dat zou best een tandje minder kunnen. Dat maakt gemeenten bewuster van de eigen keuzes die ze maken. De vraag is in hoeverre gaat het om landelijke solidariteit of lokale solidariteit. Het is van belang dat het rijk de consequenties van die keuzes aanvaard.”

U pleit ervoor om verplichte vormen van samenwerking zoals de Veiligheidregio’s rechtstreeks door het Rijk te laten bekostigen. 

Van Nijendaal: “Het uitgangspunt is wie bepaalt, betaalt! Nu zie we dat ongeveer 90 procent van de kosten van de Veiligheidsregio voortkomen uit rijksnormen, maar gemeenten zijn verantwoordelijk voor 90 procent van de inkomsten. De kosten die gemeenten maken voor de Veiligheidsregio worden veel minder bepaald door gemeentelijke kenmerken als wel de kenmerken van de regio. Het zou logischer zijn de kostenverschillen tussen de regio’s die voortvloeien uit rijksnormen ook door het rijk aan de regio te vergoeden. Voor zover gemeenten in de Veiligheidregio iets extra’s willen staat het ze natuurlijk vrij daarvoor zelf extra middelen op te hoesten. Als ze het zelf bepalen, moeten ze ook betalen. Bij de RUD’s ligt dat iets anders omdat een deel van de dienstverlening aan de afzonderlijke gemeenten kan worden toegerekend.”

Wim Voeten, raadsgriffier gemeente Etten-Leur

wimvoeten@etten-leur.nl
@wimvoeten

 

Beslisboom politieke keuzes met bijbehorende bekostigingswijzen.

 

Vorige artikel
Zetelroof
Volgende artikel
Andere rol raad na de Omgevingswet

Categorie: Raadsledennieuws

Lees Interacties

GERELATEERD

Invoeringsdatum Omgevingswet onzeker

Nog veel vraagtekens rond invoering Omgevingswet

De aankomende Omgevingswet blijft gemeenten voor problemen stellen. De invoeringsdatum van 2022 is nog niet definitief, de ICT achter de wet niet op orde. Het onderzoek naar de kosten en baten van de wet laat tot april op zich wachten. Vorige week kon minister Ollongren de Eerste Kamer niet overtuigen van de noodzaak de wet... lees verder

Wijdemeren blijft bij terugvorderen bijstand om boodschappen

De gemeente Wijdemeren blijft erbij dat een inwoonster ruim 7.000 euro aan onterecht ontvangen bijstand moet terugbetalen. De kwestie kreeg veel aandacht, omdat de gemeente de vrouw zou ‘straffen’ voor het feit dat ze gratis boodschappen van haar moeder kreeg. Maar volgens de gemeente, die het dossier nog eens heeft bekeken, gaat het om een... lees verder

Duurzame successen: van groen dak tot gratis warmtefoto’s

Op verschillende plekken worden successen geboekt met groene en duurzame initiatieven, zoals energie besparen, groene daken en luchtkwaliteit. Zo doet de Utrechtse subsidieregeling voor groene daken het goed, verbeterde in Rotterdam de luchtkwaliteit en zijn de gratis warmtefoto’s in Hof van Twente niet aan te slepen. Subsidiesucces in Utrecht De Utrechtse subsidie voor aanleg van... lees verder

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primaire Sidebar

TOPVACATURES

Docent Burgerzaken (gegevens & privacy) – Segment

Teammanager Administratie – Gemeente Den Haag

Assistent rioolbeheerder – Gemeente Gouda

Uw Topvacature op Gemeente.nu

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Invoeringsdatum Omgevingswet onzeker

Nog veel vraagtekens rond invoering Omgevingswet

21 januari 2021

Wijdemeren blijft bij terugvorderen bijstand om boodschappen

21 januari 2021

Duurzame successen: van groen dak tot gratis warmtefoto’s

21 januari 2021

‘Gele boekje inzetten voor registratie coronavaccinatie’

21 januari 2021

Schulden van gedupeerden kinderopvangtoeslag kwijtgescholden

20 januari 2021

Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

 

Het laatste nieuws van Gemeente.nu in je mail?

Meld je aan voor de algemene nieuwsbrief of een van de themanieuwsbrieven van Gemeente.nu.

Aanmelden

×