Op de langere termijn leidt duurzaam inkopen tot kostenbesparingen voor overheden, maar hun strenge eisen dreigen averechts te werken.
Dit blijkt uit onderzoek van accountantskantoor KPMG, in
opdracht van het Adviescollege toetsing administratieve lasten (Actal). “Wij richten
ons advies niet alleen op administratieve lasten van duurzaam inkopen, maar ook
op inhoudelijke nalevingskosten.” Conclusie: wie duurzame producten wil leveren
moet door een bureaucratische molen, die zorgt voor extra kosten.
Stoppen
Volgens KPMG twijfelen veel ondernemers of ze nog wel
duurzaam moeten aanbieden. Vooral kleinere aanbieders haken af en die kregen toch
al te weinig kansen het werk te leveren. “Wij adviseren het inkoopbeleid niet
op grond van de duurzaamheidscriteria voort te zetten, als niet vast staat dat
dit voor de betrokken sector bijdraagt aan daadwerkelijke verduurzamening.”
Het advies is bedoeld voor staatssecretaris Joop Atsma van
Infrastructuur en Milieu. De kritiek van bedrijven is veelzijdig. Uitgebreide
rapporten om te bewijzen dat je duurzaam bezig bent, extra eisen die
conflicteren met de minimum-criteria en gebrekkige communicatie vanuit de
overheid.
Controle
Circa 400 miljoen euro per jaar is het bedrijfsleven kwijt
aan de eisen. Ondernemers moeten bewijzen dat ze duurzaam werken, wat veel tijd
en geld kost, terwijl ze vaak het idee hebben dat hun opdrachtgevers dit niet
controleren. Erger: bedrijven die klussen gegund krijgen worden ervan verdacht
het juist niet zo nauw te nemen met de criteria.
Nog een probleem. “In de praktijk verworden criteriadocumenten tot
afvinklijsten, waardoor een papieren werkelijkheid ontstaat.” Wat is
duurzaamheid? Dat is nog steeds de vraag, volgens het Actal. Daarom wordt het transport en de bereiding van brood en
koffie van cateraars bijvoorbeeld niet meegenomen in het percentage biologische
producten, terwijl deze producten juist goed kunnen bijdragen aan duurzaamheid.
Van het kabinet Rutte/Verhagen moet de regeldruk omlaag. Minder
administratieve lasten is de opdracht. De bal ligt nu bij Atsma.
Opdrachten beneden de ? 50.000,- zouden op basis van voorkeur gegunt moeten kunnen worden. Door te rapporteren en uit te leggen waarom er is gekozen voor deze enkelvoudige gunning (kwaliteit, duurzaamheid of andere criteria) is daar niets mis mee. Kwaliteit is een keuze net zoals de laagste prijs. MKB kan dan gewoon concurreren op kwaliteit. De overheid dient enkel de kwaliteit te controleren.
Duurzaam inkopen zou moeten leiden tot kansen voor meer duurzame oplossingen, ook als ze duurder zijn dan de traditionele oplossingen. Het gaat er dus om bij inkoop breder te kijken dan de prijs alleen. Dat is precies wat de overheid vaak nog niet goed vorm weet te geven, en dan gaan we toch weer voor laagste prijs, alle criteriadocumenten ten spijt.
Overigens zullen we met criteriadocumenten altijd achter de feiten aanlopen en echte duurzame ontwikkelingen niet kunnen bijhouden. Dit systeem is dus niet duurzaam, er moet wat anders voor in de plaats komen.
Wim Nooijen
De Jonge Milieu Advies