Terwijl gemeenten inzetten op warmtenetten om woningen te verduurzamen, zijn huurders en huiseigenaren verdeeld over deze ontwikkeling. Bewoners willen graag verduurzamen, maar hebben zorgen over kosten, keuzevrijheid en overlast.
Steeds meer gemeenten willen woningen aansluiten op warmtenetten als alternatief voor aardgas. Uit onderzoek van Ipsos en Vereniging Eigen Huis en TNO blijkt echter dat bewoners, zowel huurders als huiseigenaren, verdeeld zijn over deze ontwikkeling. Een deel staat positief tegenover de overstap, vooral vanwege zorgen over het klimaat en de wens om te verduurzamen. Het stoppen met gasgebruik wordt vaak gesteund, mede door politieke overwegingen.
Maar bij anderen bestaan er twijfels. Sommige huurders vragen zich af of warmte uit bijvoorbeeld afvalverbranding wel echt duurzaam is. Anderen weten niet goed wat een warmtenet precies inhoudt en vinden dat ze hierover te weinig informatie krijgen van de gemeente of woningcorporatie. Negatieve verhalen in de media versterken de onzekerheid. Het bekijken van een modelwoning geeft vooral inzicht in het uiterlijk van de installatie, maar weinig over de werking en gevolgen.
Geen echte keuze bij stemproces
Uit onderzoek van Ipsos in opdracht van de gemeente Amsterdam blijkt dat veel huurders het stemproces niet als een echte keuze ervaren. Renovatie en verduurzaming worden vaak als één pakket gepresenteerd, waardoor bewoners niet apart kunnen beslissen over aansluiting op het warmtenet. Sommigen verwachten zelfs dat de verduurzaming sowieso doorgaat, ongeacht de uitslag.
Soms zijn er gevolgen verbonden aan de keuze om wel of niet in te stemmen, die ervaren worden als beloning of straf. Bewoners krijgen dan een financiële beloning of een pannenset bij een positieve stem, terwijl een negatieve stem kan betekenen dat de woningverbetering wordt uitgesteld. Dit geeft het gevoel dat de keuzevrijheid beperkt is.
Redenen voor huurders om voor of tegen te stemmen
Het stemproces verloopt vaak rommelig, met tussentijdse wijzigingen en gebrekkige informatievoorziening. Wisselende contactpersonen en slechte communicatie zorgen ervoor dat sommige bewoners uit protest tegen stemmen. Andere redenen om tegen te stemmen zijn verwachte overlast, hoge kosten, minder keuzevrijheid en het ruimtebeslag van de installatie. Persoonlijk en informeel contact en het delen van ervaringen kunnen het draagvlak vergroten.
Voorstanders stemmen meestal vóór omdat ze renovatie van de woning willen, waarbij het warmtenet een onderdeel is. Ook spelen verwachte lagere energiekosten, veiligheid en het klimaat een rol.
Verdeelde meningen bij huiseigenaren
Ook onder huiseigenaren zijn de meningen verdeeld. Uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis en TNO komt naar voren dat 30% positief is over warmtenetten, 27% negatief en de rest neutraal. Positieve punten zijn duurzaamheid, minder onderhoud en het idee dat collectieve verwarming goedkoper kan zijn. Negatieve punten zijn onzekerheid over toekomstige kosten, de monopoliepositie van warmtebedrijven, twijfels over technische haalbaarheid en de vraag of warmtenetten echt duurzaam zijn. Meer zekerheid en bescherming zouden het draagvlak kunnen vergroten.
Kosten en sociale rechtvaardigheid
Gebruikers van warmtenetten geven in het onderzoek van Vereniging Eigen Huis vaker aan dat ze te veel betalen vergeleken met mensen met een gasketel of warmtepomp. Het gaat daarbij overigens wel om een veel kleiner deel van de deelnemers. Van de deelnemers aan het onderzoek is 7% aangesloten op een warmtenet, terwijl 60% een gasketel heeft en 21% een warmtepomp.
De tarieven zijn nu gebaseerd op gasprijzen, maar het plan is om dit in de toekomst te baseren op de werkelijke kosten van warmtenetten. Volgens de voorstanders kan deze wijziging leiden tot meer eerlijkheid en transparantie. Bij tegenstanders zijn er juist zorgen over een toenemende ongelijkheid en sociale onrechtvaardigheid als de kosten per gebied sterk verschillen.
Wetsvoorstel Wet collectieve warmte
De Wet collectieve warmte (Wcw) moet zorgen voor meer publieke sturing en betere bescherming van consumenten. De wet regelt onder meer dat gemeenten het voortouw nemen bij de aanleg van warmtenetten, stelt duurzaamheidseisen en reguleert de tarieven. Op 19 juni wordt het wetsvoorstel in de Tweede Kamer behandeld.
Er bestaat veel steun voor de wet, maar er zijn ook vragen en bedenkingen, die gedeeltelijk aansluiten bij de zorgen van deelnemers aan het onderzoek. Bijvoorbeeld over de rol van publieke en private partijen, de kosten en de spreiding van warmtenetten.
Geef een reactie