Ze leveren meer dan geld op, de ambtenaren die Alphen aan den Rijn in dienst heeft om de burgerparticipatie rond het bijhouden van openbaar groen te stimuleren. “De burger wil positief betrokken worden.”
De participatiesamenleving. Al voor Koning Willem hierover had gesproken in zijn troonrede stond burgerparticipatie bij veel gemeenten hoog op de agenda. In Alphen aan den Rijn, bijvoorbeeld. Hier is vooral veel ervaring met participatie in de openbare ruimte, weten wethouder Kees van Velzen en adviseur bewonersparticipatie Peter Westgeest.
“Je moet wel eerst investeren”, stelt Van Velzen.
Investering
Tijdens het Landelijk Congres Openbare Ruimte geven de wethouder en de adviseur uitleg over de voorkant van het onderwerp. “Welke zaken kun je bij het ontwerp en de inrichting van de openbare ruimte ondervangen, zodat ze achteraf in het beheer minder investeringen opleveren?” Dat is de vraag.
Jaarlijks gaat het in Alphen aan den Rijn om een investering van 300.000 euro. Dit betaalt zich dan wel weer terug, rekent wethouder Van Velzen voor. “Over een oppervlakte van in totaal 6 hectare, verspreid over Alphen aan den Rijn, worden snippers groen, soms maar een halve vierkante meter, door inwoners zelf onderhouden”, zegt de wethouder. “Daar heeft de gemeente ongeveer drie euro voordeel per vierkante meter groen.”
Toch houdt Van Velzen niet van deze puur financiële benadering. “Door de inspanningen van de burgers gaat de kwaliteit van onze openbare ruimte omhoog, zijn de inwoners van Alphen aan den Rijn betrokken bij hun leefomgeving en brengt de gezamenlijke verantwoordelijkheid de mensen samen. Dat zijn zaken die veel belangrijker zijn dan een paar euro voordeel per vierkante meter. Ga je burgerparticipatie financieel aanvliegen, dan ontstaat er druk om snel te scoren. Dat lukt niet, zeker op de korte termijn. De burger wil positief betrokken worden, niet vanuit een bezuinigingsgedachte.”
Participatiegedachte
Adviseur Peter Westgeest sluit zich hierbij aan. “Juist doordat de opgave niet financieel gedreven was, maar er echt de participatiegedachte aan ten grondslag lag, is het zo succesvol en stevig ingebed geraakt in onze gemeenschap.” De adviseur ziet dat een paar eenvoudige spelregels en directe afspraken met inwoners de sleutels tot succes zijn. Maak het niet formeel, is het advies.
“Als een burger met een verzoek komt, vragen we hem eerst om de buurt te mobiliseren”, vult de wethouder aan. “Je kunt het niet alleen doen en je moet het samen eens zijn over de ingrepen. Samen met onze omgevingsmanager brengt de inwoner het proces op gang. Wie doen er mee, hoe organiseren we overleg. Als gemeente zijn we van meet af aan heel duidelijk: er komt geen wagen met geld de wijk in, maar de burgers kunnen wel rekenen op ondersteuning van de gemeente.”
Fouten
Goede service, omgevingsvakmensen, informatieavonden, materialen en veel waardering zijn onder meer van belang. Als gemeente bleef je dus betrokken. Verder moet je accepteren dat het soms fout kan gaan, vinden ze in de gemeente Alphen aan den Rijn.
“Als het misgaat, dan brengen we het groen terug naar de basiskwaliteit”, legt de wethouder uit. “Dat levert soms een vervelende situatie op, maar het is geen schande als initiatiefnemers verhuizen of de samenwerking in de buurt niet van de grond komt. Toch geven we veel meer grond uit aan inwoners dan dat er terugkomt.”
Het is ook spannend, zegt Kees van Velzen, die de belangrijkste reden noemt voor de investering door de gemeente. “Uit iedere raadpleging van bewoners blijkt toch dat de belangrijkste leefbaarheidsthema’s zich in het publieke domein bevinden: het groen, de tegels, de hondenpoep.”
Voordelen
Los van de mogelijkheid te bezuinigen, zijn er andere voordelen te noemen. “De betrokkenheid van mensen bij hun omgeving is een groot voordeel, omdat ze hierdoor een positieve beleving van de woonomgeving krijgen. Een samenwerking van meerdere inwoners heeft bijvoorbeeld voor een mooi hondenuitlaat-park gezorgd. Het is ook drukker geworden in dat park. Iets waar je aan meewerkt, daar heb je een positief oordeel over.”
Ook in wijken waar veel ouderen wonen, is winst te halen. “Stevige sociale controle is daarnaast goed voor het veiligheidsgevoel in de wijk”, stelt Westgeest. “Het samenwerken aan projecten heeft een positief effect op de veiligheidsbeleving.” Ook als het gaat om jongerenparticipatie zijn goede voorbeelden te noemen.
De grootste uitdaging is de participatie duurzaam te laten zijn. Het advies? “Laat het echt iets van de bewoners zijn, dan heb je de meeste kans op continuïteit.”
_____________________________________________________________________________________________________
Foto: Yvette Hoitink, op Flickr
