De Raad van State is zeer kritisch over het abonnementstarief voor de Wmo, dat het kabinet tegen de zin van de meeste gemeenten wil invoeren. Het hoogste adviesorgaan vindt dat het kabinet niet ‘dragend en overtuigend’ motiveert waarom de wijzigingen nodig zijn.
‘Als een dergelijke motivering niet kan worden gegeven, is het advies om van het wetsvoorstel af te zien,’ schrijft de Raad. De kritiek op het voorstel is ongeveer gelijk aan de bezwaren van gemeenten. ‘Ondanks de vereenvoudiging die het stelsel oplevert voor burgers, ontneemt het gemeenten een instrument om de beheersbaarheid van de collectieve uitgaven aan maatschappelijke ondersteuning te bewaken.’ Ook kan de ‘aanzuigende werking’ uiteindelijk leiden tot ‘verschraling’ van voorzieningen.
Wetswijziging per 2020
Gisteren werd bekend dat de ministerraad vrijdag heeft ingestemd met het besluit waardoor het abonnementstarief de facto op 1 januari 2019 ingaat. Deze AMvB is zoals gebruikelijk aan de Raad voorgelegd voor advies. Wetstechnisch is dit een tussenoplossing. Om het abonnementstarief het jaar daarop echt in te voeren zoals minister De Jonge van Volksgezondheid voor ogen heeft, is een wetswijziging nodig. Die heeft hij dinsdag ingediend bij de Tweede Kamer, waarna ook het advies van de Raad openbaar werd.
De bewindsman schrijft in zijn antwoord op de kritiek dat hij het definitieve voorstel beter heeft gemotiveerd dan de eerste opzet. Hij erkent dat het voorstel tot extra kosten voor gemeenten leidt – volgens de laatste schatting 190 miljoen euro per jaar – maar daarover zijn volgens hem afspraken gemaakt. Het voorziene extra gebruik van de Wmo moet ertoe leiden dat mensen langer thuis blijven wonen, en dat pakt volgens de minister financieel gunstig uit voor ‘het zorgstelsel in zijn totaliteit’.
‘Verschraling onmogelijk’
Dat het toenemende gebruik uiteindelijk tot verschraling leidt omdat het geld op is, is volgens De Jonge een onmogelijk scenario. ‘Van een mogelijke verschraling van zorg en ondersteuning zal geen sprake kunnen zijn nu de Wmo 2015 de nodige wettelijke waarborgen biedt aan ingezetenen,’ schrijft hij. Gemeenten houden bovendien de mogelijkheid om bijvoorbeeld mantelzorg te betrekken bij hun beoordeling van een ondersteuningsvraag.
Over de ramkoers met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, die faliekant tegen is, merkt De Jonge op: ‘De gesprekken met de VNG hebben tot mijn spijt niet tot overeenstemming geleid. In een volwassen verhouding tussen partijen moet zo’n uitkomst, hoe spijtig ook, mogelijk zijn zonder dat deze leidt tot aantasting van goede en stabiele interbestuurlijke verhoudingen. Wel is zoveel mogelijk rekening gehouden met door gemeenten aangevoerde bezwaren en ingebrachte wensen.’
En wie betaalt uiteindelijk het ‘gelag’ voor dit bizarre idee van de minister? Precies, degenen die altijd al de klos zijn: de mensen met een inkomen op het sociaal minimum.
Het is voor mij niet duidelijk waarom het niet “simpeler” is aangepakt: verlaging van de hogere eigen bijdragen had het ‘probleem’ voor de hogere inkomens ook kunnen verhelpen zonder de minima weer de dupe te laten worden. Want als de kosten voor de Wmo-ondersteuning, zoals te verwachten is, stijgen; worden de minima het hardst getroffen door de bezuinigingen, die zullen volgen. En uiteraard zal de minister weer beweren, dat bezuinigingen toch echt noodzakelijk zijn; en tegelijk ontkennen dat hijzelf fouten heeft gemaakt met dit idee.
Lang leve de solidariteit, die als het aan dit kabinet ligt; verder vernietigd wordt met dit ‘abonnementstarief’.