Een stijgend aantal gemeenten heeft minder geld beschikbaar voor culturele basisvoorzieningen als de bibliotheek, amateurvereniging of cultureel centrum. De Raad voor Cultuur waarschuwt voor de gevolgen hiervan en pleit voor meer investeringen in lokale en regionale cultuur.
Cultuur brengt mensen tot elkaar en dat start vaak in de eigen gemeente. Maar dan moet er wel een basisaanbod zijn, zo schrijft de Raad voor Cultuur, het wettelijk adviesorgaan van de overheid voor kunst, cultuur en media. ‘Als er niet genoeg middelen zijn voor de basisvoorzieningen, dan heeft dit gevolgen voor het welbevinden en samenleven van inwoners. Het maakt ook dat een gemeente minder aantrekkelijk wordt als vestigingsplaats.’ De raad komt dan ook, juist met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen, nu met een hartenkreet: ‘Breng de culturele basis op orde voor iedereen, in elke gemeente, overal in Nederland.’
‘Investeer in lokaal cultureel ecosysteem’
Het kabinet is van plan om jaarlijks 170 miljoen euro structureel extra vrij te maken voor cultuur, erfgoed en media. Extra investeringen zullen alleen maar vruchten afwerpen als ook gemeenten en provincies zich blijven inzetten voor de versterking van hun culturele ecosysteem en ervoor kiezen daar de komende tijd in te investeren, zo schrijft de raad in het document De Culturele Basis op Orde (pdf). In veel kleinere gemeenten zijn culturele basisvoorzieningen (deels) verdwenen. In een aantal gemeenten is bijvoorbeeld de bibliotheek wel op orde, maar ontbreekt het weer aan muziekverenigingen of juist aan een lokaal media-aanbod. ‘Hierdoor komt het minimale basisniveau aan voorzieningen in het geding en daarmee de verbindende waarde van cultuur voor de samenleving.’
‘Gemeenten en provincies kunnen het verschil maken’
Volgens de raad is er een aantal terreinen waarop iedere gemeente, alleen of in samenwerking met buurgemeenten, kan investeren. Denk aan amateurkunst, cultuureducatie, bibliotheken, lokale media en erfgoed. ‘Deze voorzieningen staan al langer onder druk, en de coronacrisis heeft de slagkracht van gemeenten verder verkleind. Tegelijk ontstaat juist hier de verbinding in de maatschappij. Het gaat om plekken waar mensen samenkomen om verhalen, visies, zorgen en ervaringen te delen, zich creatief of artistiek te ontwikkelen, hun kennis te verdiepen en zich als gemeenschap te verrijken. Hier zijn het de gemeenten en provincies, en vervolgens pas het Rijk, die het verschil kunnen maken tussen culturele droogte en een vruchtbare voedingsbodem voor plezier, verdieping en debat.‘
Gemeentelijke investeringsagenda
De raad doet overigens geen concrete aanbevelingen over de hoogte van de geadviseerde investeringen. Het is niet aan het adviesorgaan om te becijferen welke bedragen individuele gemeenten uit zouden moeten trekken voor cultuur. Wel benoemt de raad enkele prioriteiten voor het cultuur- en mediabeleid die voor elke gemeente relevant zijn. Gemeenten die hiermee aan de slag willen, kunnen de investeringsagenda in het document gebruiken om te bekijken waar mogelijk een begin kan worden gemaakt met zinvolle culturele bestedingen.
Regelt deze Raad voor Cultuur dan ook even extra inkomsten uit Den haag voor gemeenten?