Het spoorvervoer van gevaarlijke stoffen groeit en daarmee ook de kans op ongelukken. De overlast van het spoor is sowieso al groot. Gemeenten, provincies en Tweede Kamer trekken aan de bel, maar staatssecretaris Heijnen lijkt nog niet gealarmeerd.
Het kabinet houdt onvoldoende rekening met de groei van het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor. De kans op een spoorramp neemt hierdoor toe, vooral nu met de bouwopgave en de stedelijke verdichting meer gebieden direct aan het spoor voor bewoning in aanmerking komen.
Onder andere de energietransitie is van invloed op de toename van het spoorvervoer. Zo wordt een sterke groei verwacht in de transporten van ammoniak, dat een belangrijke rol kan spelen bij de opslag van overtollige groene stroom.
Koepelorganisaties waarschuwen
De waarschuwende woorden komen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO). De koepelorganisaties publiceerden hun zorgen in een gezamenlijk positionpaper.
De in 2015 ingevoerde Wet basisnet heeft nog niets opgeleverd, stelt de VNG. Deze wet moest met een landelijk aangewezen netwerk de veiligheid van het vervoer van gevaarlijke stoffen over water, weg en spoor verbeteren. Daarvóór was er wettelijk niets geregeld.
De normen en richtwaarden van deze wet worden al jaren overschreden, aldus de koepelorganisaties. Het meest recente rapport van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat over de werking van het basisnet in 2020, bevestigt dat.
Er worden veel meer gevaarlijke stoffen dwars door steden vervoerd dan vastgelegd in de Wet basisnet en de staatssecretaris grijpt daarbij als toezichthouder niet in, constateren gemeenten. ‘Als het Rijk niet handhaaft, komen de risico’s van vervoerstoename bij gemeenten te liggen, die verantwoordelijk worden voor een risicoafweging terwijl ze deze risico’s niet kennen en niet kunnen beheersen.’
De veiligheid van burgers in de buurt van het spoor komt hierdoor verder in het geding.
32 tot 55 procent groei
De groei van het spoorgoederenvervoer neemt volgens de vorig jaar verschenen Integrale Mobiliteitsanalyse van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat flink toe, met 32 tot 55 procent in de periode van 2019 tot 2040. Het spoor gaat daarmee aan kop.
Het coalitieakkoord van het kabinet bevat dan ook de ambitie om méér goederen via het spoor te vervoeren, in plaats van het weg- en luchttransport: de zogeheten ‘modal shift’. Goed voor het klimaat, en tegen de files.
Toenemende overlast door goederentreinen is hiervan een keerzijde. Tal van bewonersorganisaties verzetten zich al. Zij eisen forse investeringen in geluid- en trillingabsorberende maatregelen aan zowel de spoorweginfrastructuur als de woningen. Alles om de hinder voor de omgeving te verminderen.
Sommige huizen zouden kampen met scheurvorming als gevolg van de voorbij denderende wagons. Maar mogelijk nog ernstiger is dus het groeiende risico op een spoorramp, zo onderstrepen gemeenten en provincies.
Slapeloos Kamerlid
Ook de Tweede Kamer maakt zich zorgen, zo bleek vorige week donderdag tijdens een overleg met staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) over de toekomst van het spoor.
D66-kamerlid Van Ginneken had de nacht ervoor in het Brabantse Dorst bij Breda doorgebracht. Bewoners daar klagen al jaren over de ernstige overlast van de circa zestig goederentreinen die er per etmaal passeren. Van Ginneken zei een slapeloze nacht te hebben gehad vanwege het vele getril, ‘dus ik begrijp de zorgen van omwonenden heel goed’.
D66 publiceerde begin juni een actieplan om de leefbaarheid te verbeteren rond spoorlijnen waar veel goederen over gaan. Zo wil de partij dat er een digitale tool komt (‘TreinTracker’) waarmee bewoners de verantwoordelijke vervoerders kunnen achterhalen, om daar eventueel hun beklag te doen. In de luchtvaartsector bestaat deze mogelijkheid al.
De ergernissen van omwonenden langs de Brabantroute, die van de Rotterdamse haven via Breda, Tilburg, Eindhoven en Venlo richting Duitsland gaat, zullen voorlopig alleen maar toenemen. Vanwege langdurige werkzaamheden aan de Duitse zijde van de Betuweroute zullen goederentreinen tot 2026 worden omgeleid, zo maakte ProRail vorige maand bekend.
Overleg en regels aanscherpen
Goederenvervoer via het spoor is duurzamer dan over de weg, maar de toename van spoortransport brengt serieuze risico’s met zich mee, stelt ook Van Ginneken. Bij de staatssecretaris dringt ze aan op een vast overlegplatform voor burgers, overheden en de spoorsector. Afstemming met omwonenden is volgens het Kamerlid essentieel.
Ook wil Van Ginneken dat er een ‘piekplafond’ voor geluidshinder komt, dat op geen enkel moment overschreden mag worden. En ze wil de regels voor de nacht aanscherpen, zodat omwonenden rustig kunnen slapen.
Staatssecretaris Heijnen verwelkomt het plan van D66, maar wil nog niet concreet op de zorgen van gemeenten en Kamer ingaan. Het thema spoorveiligheid neemt ze mee in een nota over het toekomstperspectief voor het goederenvervoer. Dat stuk moet voor het einde van het jaar gereed zijn.
Heijnen ziet op dit moment evenwel geen noodzaak voor een apart overlegplatform. Volgens haar wordt regionaal voldoende overlegd. Wel wil ze onderzoeken of ook bewonersorganisaties hierbij aan kunnen schuiven. Voorwaarde is dat zij voor een grote groep bewoners spreken, aldus Heijnen, en niet slechts voor een handvol belanghebbenden die last van trillingen ondervinden.
Zolang er geen apart goederenspoor is, blijven de risico’s hoog. Investeringen in de Brabantroute en Meteren Boxtel zijn typische, peperdure pleisters die alleen lokaal wat oplossingen bieden. Overlast en risico’s blijven.
Ik ben van mening dat vervoer met de trein juist veilig is