Het aantal incidenten en demonstraties rond de lokale besluitvorming over opvanglocaties neemt toe. Groepen demonstranten van binnen en buiten de gemeente bemoeien zich met de lokale democratie, al dan niet opgehitst door het landelijk asieldebat. Gemeenten maken zich grote zorgen. De ‘oproep tot eigenrichting’ van landelijke politici helpt niet mee, aldus de Wetshoudersvereniging.
Defend Netherlands en Antifa hebben zich deze dinsdagavond verzameld op het Stadhuisplein in Amersfoort. Niet omdat er een landelijke demonstratie wordt georganiseerd, maar omdat de gemeenteraad vergadert over de komst van een AZC. Op een afstandje hebben zich ook plaatselijke voor- en tegenstanders verzameld. Aan de tv-beelden te zien is de sfeer grimmig. Er wordt gezwaaid met rechtsextremistische vlaggen en de leuzen en scheldpartijen zijn niet van de lucht. Zo valt er te horen: ‘Wij zijn Nederland’ en ‘AZC weg ermee’. Van de andere kant klinkt ‘vluchtelingen welkom, nazi’s niet’. Wat voorstanders houden een bord omhoog met daarop de tekst: ‘Ruim 163.000 inwoners en dan geen plek voor 300 mensen op de vlucht? Kom op Amersfoorters, stad met een hart’.
Zes arrestaties, eieren en fakkels
De politie staat ertussen, uiterst alert en op alles voorbereid. Het eindigt met 6 arrestaties wegens belediging en bezit en gooien van vuurwerk richting de aanwezige politieagenten. Opmerkelijk is dat in Amersfoort ook de voorstanders zich laten horen, waar het tot kortgeleden in de meeste gemeenten slechts ging om een klein groepje boze en ongeruste inwoners die de komst van opvanglocaties probeert tegen te houden.
Diezelfde avond gaat het ook los in Hoorn, waar eveneens wordt vergaderd over de komst van een opvanglocatie voor statushouders, asielzoekers en Oekraïners. Zo’n 100 tot 150 demonstranten betogen tegen de opvanglocatie en gooien eieren tegen de ramen van het stadhuis. Ze steken fakkels af en scanderen ook hier leuzen als ‘AZC, weg ermee’ en ‘vol is vol’.
‘Alledaagse praktijk’
Dit zijn twee recente voorbeelden in een steeds langer wordende reeks van ordeverstoringen en erger rond de komst van opvanglocaties. Denk aan Noordwijk waar de politie moest ingrijpen vanwege rookbommen, eieren en vuurwerk bij een AZC-bijeenkomst in Noordwijk. De gemeenteraad daar stemde afgelopen 25 september tegen de komst van het AZC. Of aan Coevorden, waar intimidatie leidde tot het afblazen van een opvangplan. Ook in Roosendaal kregen boze inwoners hun zin en wisten ze de komst van een AZC tegen te houden. In Best werd een informatieavond stopgezet wegens ordeverstoringen.
‘Het is helaas steeds meer de alledaagse praktijk’, zegt de Wethoudersvereniging in een nieuwsbericht. ‘Zodra het gaat over de gemeentelijke besluitvorming rond de komst van een AZC gaan er allerlei krachten spelen. Bestuurders maken zich grote zorgen over de invloed hiervan op de lokale democratie.’
Gehoor geven aan spreidingswet
Gemeenten zijn verplicht tot de uitvoering van de Spreidingswet, die sinds 1 februari 2024 van kracht is. Daarin hebben zij zoals bekend een wettelijke taak gekregen om bij te dragen aan de opvang van asielzoekers, om aan de ene kant structurele, stabiele opvangplekken te creëren en daarnaast mensonwaardige taferelen in aanmeldcentra verder te voorkomen. De zwaarbevochten wet van voormalig staatssecretaris Erik van der Burg (VVD) tijdens Rutte IV was een van de eerste dingen die oud-minister Faber (PVV; Kabinet Schoof) ongedaan wilde maken. Dat is tot op heden niet gebeurd. Gemeenten die uitvoering aan de wet willen geven en opvanglocaties willen vestigen, ervaren nu echter in toenemende mate de gevolgen van het sterk verharde landelijke asieldebat, aangewakkerd door de vier partijen uit het oorspronkelijke Kabinet Schoof.
Oproep tot eigenrichting
Dat de spreidingswet nog niet is ingetrokken leidt vooral bij de PVV tot grote frustratie. In zulke mate dat partijleider Wilders zich al meerdere keren heeft bemoeid met de lokale besluitvorming rond de AZC’s. Zo riep hij op 1 juli 2025, tijdens de demonstratie in Helmond: ‘Beste inwoners van Helmond, laat dit niet gebeuren, jullie zijn de baas in deze stad en niet de burgemeester. Ik vraag jullie: willen jullie met mij in deze stad, in dit land, in verzet tegen nog meer AZC’s?’ Op 7 juli 2025, bij de demonstratie in Zwolle, riep de PVV-leider over lokale plannen voor AZC’s: ‘Als ze (het gemeentebestuur) dat wél doen, is de tijd dat we dat accepteren wat mij betreft voorbij. Dus jullie moeten het niet accepteren.’ Juristen geven aan dat Wilders hiermee net binnen de lijnen van de wet blijft. ‘Al is het af en toe nipt, zegt Wim Voermans (hoogleraar staats- en bestuursrecht, Universiteit Leiden) in het Parool: ‘Wilders weet exact hoe ver hij kan gaan. Een politicus heeft erg veel ruimte. Hij mag choqueren, kwetsen zelfs’.
Onacceptabel
‘De oproep van Wilders in Zwolle is niet alleen onverantwoord, maar ook schadelijk voor de democratische rechtsstaat en het vertrouwen in het lokaal bestuur’, zegt Gerard Bruijniks waarnemend directeur van de Wethoudersvereniging. ‘Het is onacceptabel dat een volksvertegenwoordiger oproept tot eigenrichting tegen een legitiem genomen raadsbesluit. Dit voedt polarisatie en zet wethouders en raadsleden, die zich inzetten voor hun gemeenschap, onder ongeoorloofde druk.’ Het zal je volgens hem maar gebeuren, dat je als wethouder een beslissing moet nemen en landelijke politici bemoeien zich ermee. ‘Voor wethouders is het erg lastig om op dat soort momenten een besluit te nemen, weet Bruijniks. Hij roept daarom op om de lokale bestuurders de ruimte te geven om tot een beslissing te komen met hun inwoners, zonder bemoeienissen vanuit Den Haag of demonstranten van buitenaf.
Geef een reactie