Veel raadsvergaderingen gaan kapot aan details. Niet aan grote keuzes of scherpe politieke verschillen, maar aan bochtige bijvragen over aantallen parkeerplaatsen en foutieve paaltjes. Ondertussen tikt de klok, zakt de energie en verdwijnt het zicht op waar het debat wél over zou moeten gaan.
Zonde van de tijd. We hebben niet voor niets raadscommissies en voorbereidende raden. Díe zijn bedoeld voor het voorwerk: de feitencheck, verheldering, ambtelijke toelichting, het uitpluizen van scenario’s en het peilen van meningen. Dáár horen de “hoeveel parkeerplaatsen zijn het nu precies?” en “kan de kaart in hogere resolutie?”-vragen thuis. En zelfs daar misschien niet eens! Een belletje naar een ambtenaar is vaak zelfs voldoende. In de raadsvergadering zelf gaat het om de hoofdlijnen en de politieke keuze: willen we dit wel of niet, onder welke randvoorwaarden, met welk maatschappelijk doel en welke prioriteit?
Wat voor het ene raadslid een detail is, kan voor het andere een hoofdlijn zijn. Alle respect daarvoor. Maar neem het klassieke voorbeeld: de invoering van betaald parkeren. Wat hoort in de commissie? Tarieven, zones, uitzonderingen voor zorgverleners, handhavingscapaciteit en het verschil tussen kenteken- of vergunningparkeren. Wat hoort in de raad? De vraag wat weegt zwaarder, de leefbaarheid en doorstroming, of de lastenverzwaring? Een raad die dit scherp speelt, houdt het in de raadsvergadering bij die vraag.
Het is ook lastig. Raadsleden voelen (terecht) verantwoordelijkheid en denken misschien dat zorgvuldigheid betekent dat je álles in de raadsvergadering nog eens moet nalopen. Onzekerheid over de politieke lijn of de maatschappelijke impact spelen mee. Wie de eigen afweging nog niet scherp heeft, grijpt naar details. Ondertussen worden onderwerpen complexer en is de keuzeruimte vaak beperkt. Dat maakt onzeker. Maar helpt eindeloos vergaderen over eigenlijk niets daartegen? Precies niet.
De detailmeter
Ik heb daarom iets verzonnen. Stel je een kleine digitale Geigerteller voor op de tafel van de voorzitter. Die meet vergadertaal. Onze detailmeter (met ChatGPT of een andere AI onder de motorkap) luistert mee en slaat uit zodra we afdwalen naar stoeptegels of bijlages. Zegt iemand “kunt u precies nog eens uitleggen…”, dan tikt de naald alvast. Komen “bijlage 3, paragraaf 2.1”, “zoals te zien in tabel 7 op de kaart”, “variant B met specificatie X”, “de fasering en opleverdatum” of “het tarief per m²—met % indexatie?” voorbij, dan gaat ‘ie ping. Ook woorden zoals “precies”, “exact”, “bijlage”, “voetnoot” en “specificatie” zijn gevaarlijk. En de klassieker “kan de wethouder dat nog één keer herhalen?” geven een ferme uitslag.
Maar eerlijk is eerlijk, de meter compenseert ook voor waar het in het debat wél over moet gaan! Zegt een raadslid: “De afweging is dit: wat is ons doel, welke prioriteit stellen we? Kiezen we voor scenario A of B?”, dan zakt de naald kalm terug. En ook bij woorden als “keuze”, “randvoorwaarden” en “dekking” en bij “willen we…; kiezen we…; vinden we…”. Dáár moet het dus over gaan. Zie je structureel 40% of meer detail in de raad? Dan is de voorbereiding en de focus niet op orde. Zo helpt een vriendelijke AI het onderscheid te maken tussen hoe hoog het hekwerk wordt en waaróm we het überhaupt willen.
Wat werkt wél
Die detailmeter bestaat (nog) niet. Maar een paar afspraken helpen wél. Heilig voor techniek: de commissie of voorbereidende raad. De voorzitter en de griffier bewaken dat technische vragen daar volledig worden afgevangen. Blijven er punten liggen? Dan volgen heldere afspraken: het college levert vóór de raad een korte notitie of de behandeling schuift door. Een politieke check aan het begin. Per agendapunt in één minuut: wat is de kern en welk besluit wordt gevraagd? Dat dwingt tot hoofdlijnen. Komt er in de raad toch een technische vraag? De voorzitter noteert, het college zegt toe om er in de eerstvolgende commissie op terug te komen, en we gaan door met de echte keuzes. Tenzij het raadslid in kwestie kan aangeven hoe deze specifieke informatie van belang is voor zijn afweging en keuze.
Democratie is keuzes maken in het openbaar. Dat vraagt om vergaderingen waarin verschillen zichtbaar worden en meerderheden zich vormen. Met nuchtere voorbereiding, rolzuiverheid en (waarom niet) een kwispelende detailmeter blijft de raadsvergadering op koers. Wedden dat de publieke tribune dan ook weer oplet?
Pascale Georgopoulou is oud-raadslid, oud-griffier en zelfstandig adviseur binnen de publieke zaak op het gebied van de Omgevingswet, participatie en de energietransitie.
Geef een reactie