Zijn gemeenten klaar voor de Wabo? Juridisch adviseur Diana van Leeuwen van de VNG denkt het wel. “We moeten nu beginnen, anders krijgen we koudwatervrees.”
Woordvoerder Jan-Jaap Eikelboom van het ministerie van VROM heeft geen signalen ontvangen dat gemeenten niet klaar zijn voor de Wabo. “Ik kan me niet voorstellen dat ze niet gereed zijn, na al onze voorlichting en trainingen.”
De invoering is niet systematisch gecontroleerd, meldt de woordvoerder. “Controleren doen we sowieso niet, maar er zit hier een helpdesk klaar om eventuele kinderziektes uit de weg te helpen.”
Kinderziektes
Het is vooral een procedurele wet, legt Van Leeuwen uit. De verschillende wegen naar meerdere omgevingsvergunningen worden samengevoegd in één procedure. “Kinderziektes zijn niet allemaal te voorzien”, meldt de juridisch adviseur. Het is de bedoeling in de praktijk met oplossingen te komen als eventuele problemen zich voordoen.
Verder is de invoering van Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) een paar keer uitgesteld. “Wij hebben niet van alle gemeenten in beeld hoe ver zij zijn, maar het zou ons verbazen als zij niet allemaal klaar zijn voor de Wabo.” Het is vooral een organisatorische klus, zegt Van Leeuwen, die nog wel een tip heeft. “Maak goede werkafspraken, zeker als je met andere bestuurslagen samenwerkt.”
Integraal werken. Het gebeurde al in een redelijk aantal gemeenten, maar deze nieuwe wet vraagt echt om verregaande samenwerking. Voor de burger brengt dit als voordeel met zich mee dat hij één aanspreekpunt heeft, die ook meteen het bevoegde gezag is om het pakketje aan vergunningen te verlenen. Deze gemeenteambtenaar coördineert de aanvraag. Waar de aanvrager voorheen naar de provincie moest voor een milieuvergunning, wordt dat nu geregeld door het vaste aanspreekpunt bij de gemeente en dan het liefst digitaal, via het Omgevingsloket online.
Handhaving Wabo
Zoals bleek uit een onlangs gehouden rondgang van Gemeente.nu vraagt de Wabo ook bij de afdeling handhaving om een andere manier van werken. Door het verruimen van vergunningsvrij bouwen, moeten de handhavers vaker achteraf controleren of de regels worden nageleefd.
Wat dat betreft, ligt er nu een grotere verantwoordelijkheid bij de inwoners van een gemeente. Het advies is dan ook bij twijfel om informatie te vragen bij de gemeente. “Het zou procedureel eenvoudiger moeten zijn, maar we doen wel een groter beroep op de burgers,” zegt Van Leeuwen. Dat veel burgers de wet zouden kennen, is een illusie.
Eén vergunning tegelijk
Een voorbeeld: een ondernemer wil een bedrijfspand bouwen. Daar zijn meerdere vergunningen voor nodig, bijvoorbeeld om een boom op het bouwterrein te kappen. De ondernemer kan met de Wabo al de verschillende vergunningen aanvragen, maar ook eerst vragen of die wel gekapt mag worden. Zo niet, dan hebben die andere vergunningen ook geen zin. Het blijft dus mogelijk één van meerdere vergunningen tegelijk aan te vragen, meldt de juridisch adviseur.
Stel dat er gemeenten zijn die niet uit de voeten kunnen met de Wabo. Moeten die op een strafbankje? Nee, volgens woordvoerder Eikelboom van het ministerie van VROM. “Sancties zijn er niet. Het moet gewoon lukken. Als dit niet zou werken, dan leggen we noodverbanden aan.”
E?n op de vijf gemeenten nog niet volledig Wabo-proof
Nu de Omgevingsvergunning er per 1 oktober eindelijk van is gekomen, is de vraag inderdaad gerechtvaardigd of gemeenten alle Wabo-aspecten hebben ingevoerd. Uit onderzoek blijkt dat twintig procent van de gemeenten per 1 oktober nog niet in staat is om volledig de Omgevingsvergunning in te voeren. Daar staat tegenover dat veel gemeenten de Wabo hebben aangegrepen om de dienstverlening te verbeteren. Dit gebeurt ondermeer door de processen te vereenvoudigen en de doorlooptijden te verkorten. Opvallend is dat de gemeenten vooral hebben ge?nvesteerd in het vergunningsdeel van de Wabo; vier op de tien gemeenten heeft namelijk geen integraal handhavingprogramma opgesteld. Dit blijkt uit de voorlopige resultaten van een onderzoek onder 79 gemeenten dat in september 2010 is uitgevoerd door Telengy.
Doelstellingen
Gemeenten hebben diverse doelstellingen met het invoeren van de omgevingsvergunning. Ruim 70% van de gemeenten noemen het integraal aanbieden of de een-loket-gedachte als belangrijke doelstelling. Andere doelstellingen die hoog scoren zijn het vereenvoudigen van de processen, het verkorten van de doorlooptijden en het digitaal aanvragen van een vergunning. Frappant is dat het merendeel van de gemeenten aangeeft dat deze doelstellingen ook zonder wetgeving gerealiseerd had kunnen worden, de juridische implicaties daarbij buiten beschouwing latend.
Knelpunten
Kennis en kunde van de medewerkers is over het algemeen in orde. Slechts 17% van de gemeenten geeft aan dat het kennisniveau van de medewerker nog niet voldoende is. Gemeenten ervaren als grootste knelpunten bij de invoering de ICT-omgeving en gebrek aan tijd en geld.
Kosten
Met de invoering van de WABO zijn ook diverse kosten gemoeid. De grootste kostenpost bij bijna 90% van de gemeenten is de aanschaf en implementatie van ICT-systemen geweest. Op gepaste afstand volgen het herontwerpen van processen en externe inhuur als belangrijke kostenposten. Ruim 40% van de gemeenten heeft tussen de 30.000-100.000 euro ge?nvesteerd in de invoering van de WABO. 30% van de gemeenten zelfs meer dan 100.000,- euro. Opvallend is dat een op de zes gemeenten geen scherp beeld heeft hoeveel tijd en geld de invoering van de WABO heeft gekost.
WABO, een volgende onomkeerbare impuls?
Uit de resultaten komt naar voren dat de meeste gemeenten veel energie en geld hebben gestoken in de invoering van de Wabo. Hierbij stond het verbeteren van dienstverlening meestal centraal. De komende maanden zal duidelijk moeten worden of de burgers en ondernemers ook daadwerkelijk de voordelen ervaren van de Wabo.