Gemeenten grijpen vaak te laat in bij het overtreden van regels, meldt de nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer in het onderzoekrapport ‘Helder handhaven’. Als ze überhaupt iets doen.
Wie een gemeente bijvoorbeeld vraagt de regels voor een bouwvergunning te handhaven, kan zich meestal voorbereiden op een jarenlange juridische strijd en dan blijkt het nog maar de vraag of het lokale bestuur wat gaat doen aan de wetsovertreding. Uit het rapport blijkt namelijk dat veel gemeenten zelfs na een rechterlijke uitspraak, die bepaalt dat er toch echt moet worden gedaan, helemaal niets doen aan handhaving.
Frustratie
Daar worden burgers niet vrolijk van, volgens Brenninkmeijer (PDF). Wie zich wel aan de regels houdt, voelt zich vaak ongelijk behandeld. Het probleem doet zich meestal voor bij het overtreden van regels rond vergunningen.
Of de Wabo hierbij kan helpen, is twijfelachtig. De wet, die vergunningen voor bouwen, wonen, ruimte en milieu in zich moet verenigen, is volgens de ombudsman geen panacee voor het gebrek aan handhaving. De oplossing moet worden gevonden door grotere aandacht voor het laten naleven van de regels.
Handhavingswijzer
In overleg met gemeenten en deskundigen heeft de ombudsman een handhavingswijzer (PDF) opgesteld. In de eerste plaats moeten gemeenten helder zijn over hun beleid en over de mogelijkheden die zij hebben om de regels te handhaven. Als een rechter heeft gesproken, moet dit leiden tot actie.
| Voor iedereen die precies wil weten wat de do’s en don’ts bij het handhaven van de regels zijn. Lees meer >> |
|---|
Heeft dhr Brenninkmeijer ook onderzocht wat de reden is dat er niet gehandhaafd wordt? Kan dat iets te maken hebben met onvoldoende personeel? Handhaven kost namelijk (veel) tijd van een gemeentelijke organisatie. Verwacht dat dit de komende tijd vaker in discussies naar voren zal komen. Aantal ambtenaren moet nog met zo’n 16.000 ingekrompen worden? En wat gaan we dan niet meer doen in overheidsland? Handhaven? Paspoorten binnen een week verstrekken? De openbare ruimte onderhouden? Wie roept nog wat opties?
De handhavingsjurisprudentie op dit gebied is duidelijk. In principe een plicht tot handhaving. Wordt niet binnen acht weken, of de termijn na verlenging, een besluit genomen dat heeft de vragende burger nog de Wet dwangsommen/beroep bij niet tijdig beslissen tot zijn beschikking om een besluit af te dwingen.
Principi?ler is de vraag of je als gemeente een actief handhavingsbeleid moet voeren of alleen moet reageren op klachten/verzoeken. Naast het reageren op verzoeken kan je ook kiezen voor een handhavingsbeleid met jaarlijks een thematische aanpak. In principe is er sprake van een bevoegdheid, dus beleidsvrijheid. De NO moet er voor waken niet op de stoel van het college te willen gaan zitten. Door alle bezuinigingen (minder personeel), meer taken vrees ik dat actieve handhaving een knelpunt wordt.
Graag een nuancering. Door rechterlijke uitspraken is de gemeente verplicht om bij overtredingen eerst te kijken of zij alsnog vergunning kan verlenen (verplicht legaliseringsonderzoek). Als zij alsnog een vergunning afgeeft, heeft dat zijn prijs : dubbele leges. Ook d?t hebben rechters als eerlijk beoordeeld. En aangifte van ee nstrafbaar feit doen, als een overtreder nog eens eerst bouwt en pas later zijn vergunning krijgt. Nu nog het Openbaar Ministerie zover krijgen dat ze in die gevallen ook standaard een boete opleggen aan de te snelle bouwer.
Het is inderdaad frappant dat gemeenten ondanks een duidelijke wet- en regelgeving nalaten om bij overtredingen te handhaven.
Sterker nog, wie niets aanvraagt kan lang plezier hebben van de overtreding.
Absoluut mee eens. De oplossing is dat de gemeenten verplicht gesteld moeten worden om te handhaven. Anders stimuleer je eerlijke mensen ook om oneerlijk te gedragen omdat ze de overheid niet meer vertrouwen en serieus nemen.