Kosten besparen en de afstand verkleinen tussen burgers en bestuur? Het kan, volgens directeur Piet van Mourik van stichting De regisserende Gemeente. “Een manier van werken waar de nieuwe generatie ambtenaren enorm voor open staat.”
Het doel is dicht bij de burger te blijven. “Daarom is schaalvergroting de dood in de pot.” Het advies voor kleine gemeenten? “Werk samen, vooral ook digitaal.” En Het Nieuwe Werken mag een hype zijn; voor regisserende gemeenten is dat niet meer dan logisch. “Geef je medewerkers de ruimte om zelf hun werk te organiseren.” Dit vraagt dan wel om goed opgeleide ambtenaren en een andere manier van leidinggeven. Daar hoort naast vertrouwen ook een goed salaris bij.”
Een regisserende gemeente doet veel meer dan uitbesteden en is wat anders dan de aanvoerder van een regionaal samenwerkingsverband, hoewel een regiegemeente wel vaak samenwerkt met anderen.
Regiegemeenten zijn onontkoombaar, volgens Van Mourik. Alleen al door krappere budgetten en het natuurlijke verloop van personeel. “50 tot 60 procent van de momenteel nog werkende ambtenaren is binnenkort met pensioen. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat nog geen 30 procent van de afgestudeerde jongeren bij de overheid willen werken. Het wordt automatisch nodig veel minder zelf te doen.”
Kloof
Het advies: begin klein. Met een pilot, bijvoorbeeld. Laat de huidige organisatie maar doorwerken en begin te bouwen aan de nieuwe manier van werken. De vraag is natuurlijk of het personeel enthousiast is te werken voor een regisserende gemeente. Heeft de stichtingdirecteur een tip?
“Ja. Gebruik de kloof tussen veertig en vijftig.” Een kloof? Van Mourik legt uit dat het personeel van gemeenten vooral onder de veertig jaar is of boven de vijftig, wat door de recessie in de jaren ’80 komt. De meeste vijftigplussers staan niet te springen om nog anders te gaan werken. “De jongere ambtenaren en raadsleden weten niet beter.”
Het gaat nergens al helemaal goed, ziet Van Mourik, maar steeds meer gemeenten zetten de “onomkeerbare” stappen om hun werk te regisseren. Vanuit de stichting staan adviseurs klaar die gemeenten helpen om stap voor stap op weg te gaan naar een regisserende gemeente. Op zo’n manier dat het door burgers, bestuur en de organisatie wordt gedragen.
Uitbesteden
“Uitbesteden is pas het begin”, zegt Van Mourik. “Een regisserende gemeente staat open naar de samenleving en laat veel meer over aan het maatschappelijke middenveld. Publiek-private samenwerking is belangrijk, maar dit gaat verder. Het is uiteindelijk de bedoeling dat burgers een deel van de taken van hun gemeentebestuur overnemen.”
Veel inwoners van gemeenten doen dat volgens de directeur op vrijwillige basis. “De animo is groot. Mensen zetten hun eigen kennis en kunde graag in voor de samenleving.” Van Mourik zelf is al jaren betrokken bij het opknappen en gebruiken van een dorpshuis, ooit door de gemeente verkocht aan een stichting voor het symbolische bedrag van een gulden, en geleid door vrijwilligers.
“Dat dorpshuis was een bouwval en is nu het kloppende hart van de gemeente, maar is nu een volledig opgeknapt gebouw, waar van alles wordt georganiseerd.”
Een ander voorbeeld: het bestuur van een voetbalclub. Gratis, maar dan mogen die vrijwillige bestuurders tegelijkertijd eisen stellen aan de gemeente. “Door samen optrekken blijf je ook met elkaar in gesprek. Je geeft mensen vertrouwen in hun lokale overheid door ze bij hun woonomgeving te betrekken.”
Opdrachtgevers
Allemaal leuk en aardig, maar dit valt of staat met goed opdrachtgeverschap. Dat is de basis. “Helaas is dat bij veel gemeenten nog onder de maat. De financiële winst is te halen door lagere transactiekosten, uit het geld dat nodig is om zaken tot stand te brengen, maar een onkundige opdrachtgever boekt deze winst niet.” Vaak kiezen gemeenten er dan maar voor een bepaalde taak zelf weer uit te voeren.
“De kern van goed opdrachtgeverschap is weten wat je wilt en de aansprakelijkheden juridisch goed aftimmeren. De gedetailleerde inhoud van het werk moet je dan aan de professionals van de opdrachtnemer overlaten.” Uiteindelijk gaat het om sturen en beslissen, zegt de kenner. Het gaat dan om twee belangrijke vragen. Waar gaat de samenleving naartoe en welke besluiten zijn nodig om dit in goede banen te leiden? Daar is vertrouwen voor nodig. Maar wat je geeft, krijg je terug.
Stappenplan
Wat moet je doen om een regisserende gemeente te worden? Daar kan je een boek over schrijven, en dat heeft Van Mourik dan ook gedaan. Hoe krijg je in een gemeente deze beweging op gang? Welke stappen moet je zetten? De schrijver zet het binnenkort op een rij, op Gemeente.nu.
Helemaal eens dat er per direct begonnen kan worden met samenwerken, met name digitaal. Daar is zoveel te winnen. Gelukkig geeft Piet van Mourik ook aan dat zij adviseurs hebben die kunnen helpen bij het borgen van goed opdrachtgeverschap. Dat maakt de weg vrij voor onderlinge gemeentelijke samenwerking, juist bij de jongere garde die eager zijn om kennis te delen en bereid zijn elkaar te versterken.
Lees meer in ons blog over dit onderwerp: http://bit.ly/aAtW43
test
Wel aardig om die aanpak dan te vergelijken met de aanpak als beschreven in http://www.dinxperlo.nl/tekst/pps.pdf
Een heel sterk verhaal dit. Wel ben ik zeer benieuwd naar het vervolg. Hoe – excusez le mot – ‘borg’ je die stappen in de organisatie? Bijt dit niet met de politieke werkelijkheid? Enfin, ik lees het graag.