Het Nieuwe Werken: dat vraagt om een ander soort leiders. Aan de hand van zeven verwonderingen over het ‘oude’ leidinggeven legt gemeentesecretaris Ruud Kleijnen uit hoe die andere manier van organiseren werkt.
“Ik probeer het openbaar bestuur te innoveren en dat lukt heel langzaam.” De secretaris van de gemeente Veghel gaf samen met consultant Guido Braam een workshop over ‘het nieuwe leidinggeven’, tijdens de jaarlijkse Dag van de Ambtenaar 2.0. Die andere leider is veel meer een personeelsmanager dan een procesmanager. “Je moet mensen inspireren”, volgens Braam. “Ze helpen hun innerlijke drive te vinden.”
Dat klinkt waarschijnlijk goed, maar het blijkt nog wel een denkomslag die vraagt om een lange adem. Waarom? De top 7 van verwonderingen geven een goede indicatie van de obstakels naar Het Nieuwe Werken met dat andere soort leidinggevenden.
Top 7
1. Waarom zou een leidinggevende al de wijsheid in pacht hebben?
– Je moet als leider weten waar je naartoe wil, maar je bereikt dat beter met de hulp van anderen, is de conclusie. “Toch heeft ook een deel van mijn team er soms moeite mee dat ik het ook niet altijd weet.” Kleijnen moet van zijn medewerkers vaak een rots in de branding zijn, maar de secretaris wil ook ruimte bieden voor initiatieven.
2. Waarom kan een leidinggevende zich niet kwetsbaar opstellen?
– “Het wat bepaalt de leider; het hoe doe je samen”, zegt de gemeentesecretaris en lid van het netwerk Ambtenaar 2.0. “Als het gaat om de missie die we hebben, ben ik wel autoritair. Als het gaat om de invulling doen we het samen.” Je hoeft dus niet alles te weten en te controleren.”
3. Waarom bestaat er vaak nog zoveel afstand tussen de leidingevende en de medewerkers?
– De kern van het verhaal is dat medewerkers vaak ook leidinggevende kwaliteiten hebben. Wie deze benut, zorgt dat mensen het beste uit zichzelf halen. Leiders moeten zorgen dat hun medewerkers ergens bij willen horen.
4. Waarom denken wij dat een leider ook een leidinggevende is?
– Een filmpje van een dansende jongen geeft uitleg bij deze verwondering. De jongen danst vrij uitbundig, maar de volger – de tweede danser op de heuvel – is de katalysator. Het werkelijke startpunt. Hij neemt een groter risico door zich aan te sluiten bij de eenling, daagt mensen uit en begint zo de beweging van een hele groep mensen.
5. Waarom laat je mensen niet doen waar ze goed in zijn?
– Geef je medewerkers de ruimte, blijkt de rode draad. “Mensen vinden het zelf vervelend als een klus niet lukt, maar dit kan een keer gebeuren”, vindt Kleijnen. “Of twee keer.” Als het daarna weer gebeurt, moet een leidinggevende dit “bespreekbaar” maken. Het gaat om het in hun kracht zetten van mensen; niet om verbeterpunten.
6. Waarom laat je medewerkers niet zelf hun leidinggevende kiezen?
– “Het gaat niet om het organiseren zelf”, volgens Kleijnen. “Het gaat in gemeenten om het behalen van maatschappelijke doelen.” Het probleem bij deze manier van denken is de status quo. Het Nieuwe Werken gaat in goed Nederlands om de bricks, bytes en behaviour. Dat laatste – het gedrag – is het moeilijkst te veranderen, want niet te koop. Dat vraagt dus constante aandacht, en dit sluit aan bij de volgende verwondering.
7. Waarom motiveert een leidinggevende met geld en niet met autonomie, meesterschap en zingeving?
– De basishouding van de nieuwe leider is het vertrouwen in de kennis en kunde van mensen. Niet om controle. “Het gaat niet eens om de inzet. Ik heb ook geen behoefte me heel inhoudelijk met een taak te bemoeien. Daar zijn vakambtenaren voor, die dat veel beter weten en kunnen.”
Conclusie
Vertrouwen in plaats van controle. Dat vraagt dus om een lange adem. “Het blijft lastig”, erkent de gemeentesecretaris. Nog een tip dan? Ja. “Doe een steentje in je schoen.” Zorg dat je wordt herinnerd aan deze nieuwe manier van werken. “Eerst luisteren, dan praten. En laat het los?”
Video: Dancing Guy
Vertrouwen, respect en waardering, dat zijn nog steeds mijn belangrijkste waarden!
Vertrouwen laat zich niet afkondigen. Het moet ontstaan in een relatie, in casu tussen medewerkers en leidinggevende. Naarmate vertrouwen gegeven wordt, moet het ook ontvangen worden en wel blijvend en in die zin dat het niet beschaamd wordt. Welbeschouwd kan deze ontwikkeling zich alleen voordoen een open houding ten opzichte van elkaar. Immers, als iets wantrouwen wekt, dan is het wel het kunnen ontstaan van het idee dat de ander op stiekeme wijze bezig is.
Het is net alsof je naar de X-factor kijkt! ‘Ruud waar heb jij gezeten de afgelopen jaren?’, prachtig jou missie – visie op organisatie en mangement. Het lijkt als de ontdekking van Paul Pot.
Chapeau en de medewerkers zullen niet weten wat hen overkomt. Zo kan het dus ook!
Het bijzondere is dat het zo oud is als de weg naar Rome. Samenwerken op basis van vertrouwen, leidinggeven op basis van vertrouwen, verkopen op basis van vertrouwen. Het is elkaar iets gunnen, en je gunt iemand iets als je iemand vertrouwt. Dat vertrouwen bouw je weer op doro oprechtheid en geinteresseerd zijn in elkaar. Dan pas krijgt je het gezamenlijke resultaat/