Waarom het onderbrengen van meerdere politieke ambten bij één persoon een goed idee is.
Afgelopen week nam ik in Brussel deel aan het jaarlijkse gezamenlijke congres van de Nederlandse en Vlaamse politicologen. Zoals al vele jaren de gewoonte modereerde ik een workshop over lokale politiek. Onder meer stond een paper van een Vlaamse promovendus op de agenda. Dit paper behandelde het in België zo gebruikelijke fenomeen om politieke ambten te stapelen. Het mooie Vlaamse woord daarvoor is cumul.
Uit de eerste verkenningen van deze Vlaamse onderzoeker kwam naar voren dat ruim meer dan 70% van de Belgische parlementariërs die functie combineert met een ambt in de gemeenteraad. Velen van hen zijn, in het monistische Belgische systeem, ook schepen of zelfs burgemeester. De Nederlandse deelnemers aan de workshop liepen over van verontwaardiging; het was een schandalige vermenging van verantwoordelijkheden en bovenal een uitholling van de rol van lokaal volksvertegenwoordiger.
Het mooie van deze jaarlijkse ontmoeting tussen Nederland en Vlaanderen is dat je je bewust wordt van vooroordelen. Want ook in Nederland komt cumul al jaren voor. In het verleden was menig Eerste Kamerlid ook burgemeester. In vele provincies zijn er statenleden die tegelijkertijd ook raadslid zijn.
In Vlaanderen is de rechtvaardiging van cumul dat de lokale volksvertegenwoordiger in kwestie via zijn lidmaatschap van het provinciaal of landelijk parlement de belangen van de eigen gemeente adequater kan behartigen. De Nederlandse deelnemers aan de workshop bleven dat een tikkeltje oneigenlijk en verdacht vinden. Maar tegelijkertijd realiseerden wij ons dat in Nederland vele raads- of statenleden daarnaast een betaalde baan hebben, bij maatschappelijke instellingen of in het bedrijfsleven. Zouden die ook niet vanuit hun ambt geregeld andere belangen behartigen? Alleen valt dat minder op.
In de workshop stelden we vast dat lokale politici in België eigenlijk niet voor vol worden aangezien als ze het ambt niet combineren met een functie in een andere bestuurslaag. En het is zeker een heel pragmatische manier om meer invloed en macht uit te kunnen oefenen. Met het afnemen van het aantal leden van politieke partijen zou het verenigen van ambten in één persoon wel eens vaker kunnen gaan voorkomen. In sommige partijen wordt dat wellicht zelfs noodzaak, omdat anders niet alle vacatures in de diverse besturen kunnen worden vervuld.
Misschien gaan we cumul de komende jaren toch ook vaker in Nederland zien.
Beste Peter,
Ik mis in je artikel de onderbouwing waarom het een goed idee zou zijn dat politieke functies cumuleren een goed idee is. Je geeft aan dat dit in België een normale gang van zaken is terwijl dat in Nederland veelal tot verontwaardiging leidt.
Ik heb zowel in Nederland als in België gewerkt en gewoond en ben van mening dat het cultuurverschil tussen beide landen enorm is. Om nog niet te spreken over de opbouw van de staatsrechtelijke bestuurssystemen.
In Nederland wordt veel aandacht geschonken aan transparantie, nevenfuncties moeten bekend zijn anders zou er wel eens sprake kunnen zijn van 'ongewenste belangenverstrengeling'. In België speelt dit gewoon veel minder. Er heerst soms een beetje een cultuur waarin het belangrijk is wie je bent en wie je kent.
Het argument dat door cumul belangen van gemeentes beter vertegenwoordigt worden in provinciale en/of landelijke politiek is discutabel. Doen de resterende 30% hun werk dan per definitie niet goed omdat ze zich uitsluitend focussen op hun lokale functie? Of juist beter daardoor?
De vraag die bij mij reist is of in Nederland de politici nog wel volksvertegenwoordigers zijn of besturen (managen) als hun voornaamste bezigheid zien.