In Nederland varieert het aandeel arbeidsongeschikten per gemeente aanzienlijk. In sommige Limburgse en Groningse gemeenten liggen de percentages drie keer zo hoog als in bepaalde andere gemeenten.
Dit blijkt uit een recente analyse van AOVzzp.nl, gebaseerd op gegevens over 2023 van het Centrum Volksgezondheid, Zorg en Maatschappij.
Regionale kloof
Gemiddeld krijgt 7% van de Nederlandse beroepsbevolking een arbeidsongeschiktheidsuitkering. De percentages op gemeenteniveau kunnen sterk verschillen, zeker regionaal bekeken. Vier Limburgse gemeenten kennen percentages die maar liefst twee keer hoger liggen dan het landelijke gemiddelde: Brunssum, Kerkrade, Heerlen en Landgraaf scoren tussen de 14% en 15%. Ook vier Groningse gemeenten staan in de top 10 met hoogste arbeidsongeschiktheid: Pekela, Stadskanaal, Oldambt en Emmen. In grote delen van Zuid-Holland en de Randstad liggen de percentages gemiddeld genomen een stuk lager. Staphorst kent het laagste aandeel: 4%. Daarop volgen Lansingerland, Midden-Delfland, Montfoort en Wassenaar met 4,1%.
Gezondheidsproblemen
Een van de redenen die naar voren komt in de analyse is de relatie met gezondheid. Gemeenten met hogere percentages arbeidsongeschiktheid scoren slechter op gezondheid. Vooral psychische klachten zijn een grote oorzaak, zoals depressie, angststoornissen en een burn-out. Het CBS deed een onderzoek onder 25- en 55-jarigen. Mensen werden in 2012 en opnieuw in 2022 bevraagd over hun ervaring van hun eigen gezondheid en hun werk. Conclusie: mensen die hun gezondheid slecht ervaren, hebben minder vaak betaald werk en vaker een uitkering. Hetzelfde geldt voor mensen met een beperking of een hoog risico op angst en depressie.
Andere factoren
Gezondheid is niet de enige factor die een rol speelt. Volgens AOVzzp.nl spelen ook het gemiddelde opleidingsniveau en inkomen mee. Deze liggen gemiddeld vaak lager in gemeenten met veel arbeidsongeschikten. Zo is Pekela, nummer 5 in de top 10, een van de armste gemeenten van Nederland. Inwoners van Blaricum, Wassenaar en Lansingerland, die alle drie laag scoren op arbeidsongeschiktheid, zijn over het algemeen hoger opgeleid dan gemeenten die juist hoog scoren. Zij hebben minder fysieke belasting in hun werk en meer keuzevrijheid op de arbeidsmarkt, aldus Bart Koenraadt, AOV-expert.
Volgens Koenraadt speelt de vroegere mijnbouw een grote rol bij de drie gemeenten met de hoogste percentages arbeidsongeschiktheid. Brunssum, Kerkrade en Heerlen waren lange tijd afhankelijk van de mijnbouw, wat zwaar en fysiek werk was. ‘De sluiting van de mijnen leidde tot langdurige werkloosheid, gezondheidsproblemen en economische achterstand.’
Stijging in uitkeringen
In de cijfers van het CBS is te zien dat het aantal arbeidsongeschikten in 2024 hoger lag dan in 2023. Deze stijgende lijn is al enkele jaren te zien. Ook het aantal werklozen en mensen in de bijstand was iets hoger was dan in 2023. Deze aantallen namen in de jaren ervoor juist nog af.
Geef een reactie