Hoe gemeenschapszin en verduurzaming kunnen leiden tot het behouden en rendabel exploiteren van sportvoorzieningen, laat de gemeente Bronckhorst zien. Bewoners, gemeente en ondernemers sloegen de handen ineen.
De gemeente, ontstaan uit een fusie van vijf gemeenten, bestaat uit een groot aantal kernen en gehuchten. Het gebied kampt met een krimpend inwoneraantal en een overschot aan maatschappelijk vastgoed. In één van de kernen, Steenderen, zijn nu afspraken gemaakt om de vrijetijdsvoorzieningen open te kunnen houden. Door samenwerking en mobilisering van de gemeenschap kan dit op duurzame en rendabele basis voor de gehele gemeente.
Bronckhorst droeg het beheer van sporthal en zwembad over aan een nieuw opgerichte stichting. Daarbij bood zij andere afspraken over de energiekosten. Uit de winst die daar werd gehaald kon de stichting personeelskosten dekken. Vrijwilligers en bedrijven werden aangespoord daarnaast om deel te nemen in een de verdere aanleg en exploitatie van de voorzieningen. In het eerste jaar draaide het zwembad direct al quitte en werd er voor circa 50% aan kosten bespaard, mede door gebruik van gratis restwarmte van plaatselijk aardappelverwerker Aviko. Verdere technische aanpassingen ondersteunden die besparingen. Wethouder Financiën Arno Spekschoor: “We maken gebruik van de kracht van de samenleving in plaats van van bovenaf te bepalen wat nodig is.” De gemeente treedt op als regievoerder en facilitator en beperkt haar (financiële) betrokkenheid bij de sportaccommodaties tot een minimum
Verduurzamen van sportaccommodaties leidt tot forse besparing
Het voorbeeld in Bronckhorst zou exemplarisch kunnen zijn voor de winst die gemeenten, organisaties en (sport)verenigingen kunnen halen uit duurzame privatisering van sportaccommodaties. Nederland heeft ongeveer 5,7 miljoen m2 aan sportaccommodaties. De diversiteit in gebouwtypes en functies is groot. Bijna 90% is in eigendom van gemeenten of private eigenaren. Nuon stelt in een recent rapport dat 12.000 sportaccommodaties jaarlijks 228 miljoen m3 aardgas en 1 miljard kWh elektriciteit verbruiken. Volgens hetzelfde rapport kunnen sportverenigingen jaarlijks 20 tot 30 miljoen euro besparen op de energiekosten.
Irma Thijssen, senior adviseur utiliteitsbouw bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO): “Er ligt een enorm besparingspotentieel, voor CO2, energie en kosten. We zien de afgelopen jaren ook steeds meer initiatieven om sportgebouwen te verduurzamen. Dat is mooi, want dit heeft ook een grote impact op de achterban. Zo’n 12 miljoen Nederlanders sporten regelmatig en 5 miljoen zijn lid van een sportvereniging. In Bronckhorst heeft de gemeente samen met burgers en bedrijven een bijzondere oplossing gevonden in een sterke krimpregio.”
Energieneutraliteit en participatie
De gemeente Bronckhorst streeft naar energieneutraliteit in 2030. Samen met zeven andere Achterhoekse gemeenten heeft het het Akkoord van Groenlo ondertekend. Daarin is het streven vastgelegd om onderzoek te doen naar duurzame methoden om energie op te wekken. Hiertoe hebben ze de Achterhoekse Groene Energiemaatschappij (AGEM) opgericht. De AGEM biedt op haar beurt bijvoorbeeld sportverenigingen een gratis energiescan en geeft sportverenigingen een bedrag voor ieder lid dat via de vereniging klant wordt. De vereniging kan dit investeren in energiebesparende maatregelen.
RVO heeft in een nieuwe publicatie “Verduurzamen van sportaccommodaties” veel goede voorbeelden verzameld. Dit is gedaan als onderdeel van het programma Energiebesparing in de Gebouwde Omgeving dat RVO uitvoert in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en als onderdeel van het Nationaal Energieakkoord, waarin verduurzaming van maatschappelijk vastgoed als thema benoemd staat.
Nationaal Energieakkoord
Naar aanleiding het Nationaal Energieakkoord stelt de rijksoverheid voor de sport- en recreatiesector ook een Maatregellijst op in het kader van de Wet Milieubeheer, op basis van een terugverdientijd van 5 jaar. Tevens is er een koppeling met de MIA-lijst (milieu-investeringsaftrek) gerealiseerd. De sector zelf komt met een eigen lijst van vrijwillige maatregelen met een terugverdientijd van 10 jaar.
De publicatie “Verduurzamen van sportaccommodaties” verschijnt binnenkort. Het voorbeeld van Bronckhorst is hierin opgenomen.
(Bron: Brenda van Rijn i.o.v. RVO)
Bronckhorst is niet de enige gemeente in de Achterhoek met een dergelijke aanpak. Ook Oost Gelre (Lichtenvoorde en Groenlo c.a.) heeft dit pad betreden. Misschien wel een goed voorbeeld van Naoberschap zoals we dat in de Achterhoek gewend zijn.