Opinie Innoverende overheid heeft durf nodig

Drie redenen waarom innoveren binnen het openbaar bestuur zo lastig is.

Innovatie is voor bedrijven onmisbaar om een concurrentievoordeel te verwerven en te behouden. Gezonde bedrijven besteden jaarlijks forse bedragen aan onderzoek en innovatie. Het is één van de laatste posten waarop wordt bezuinigd. Als een onderneming geen geld meer heeft om processen, diensten en producten te innoveren, is het ten dode opgeschreven. Concurrenten zullen dan de strijd om de klant winnen.

De strategie van ondernemingen bepaalt hoe het innovatiebudget wordt ingezet. Bedrijven als Google laten professionals zelfs een deel van het budget zelf besteden. Inherent hieraan is dat sommige innovatieprojecten mislukken. Dat hoort erbij. Dat is ook niet dramatisch, als er maar van wordt geleerd en kansloze innovaties tijdig worden stopgezet.

Er zijn verschillende redenen waarom innovatie binnen het openbaar bestuur lastig is. Ik zal er drie noemen:

1. Externe prikkels ontbreken
   
   Er is amper beloning om bestaande processen te verbeteren, nieuwe diensten te implementeren etcetera.
2. De nadruk binnen het openbaar bestuur ligt van nature op risicomijding
   
   Veel ambtenaren denken meer in problemen dan in mogelijkheden. Het ‘ja, maar’ ligt voor in de mond. Als een leuk idee ontstaat is binnen gemeenten de klassieke reactie: ‘Wat gaat er fout als we dit niet doen?’. Kritiek is makkelijker dan creatie. Als een idee de eerste fase overleeft, dan is de volgende hindernis de business case. Deze valt bij innovatieve ideeën per definitie negatief uit. Dat is logisch. Gemeenten kunnen geen marktaandeel winnen. Innoveren is boekhoudkundig vrijwel altijd duurder dan optimaliseren.
3. Geen erezaak
   
   Aangezien mislukken een doodzonde is (want verspilling van publiek geld), innovatie veel energie vraagt en er altijd bestuurlijke prioriteiten zijn, valt er voor ambtenaren tot slot weinig eer te behalen aan innovaties. Het zijn de missionarissen en zonderlingen die zich hier niets van aantrekken. Het feit dat bestuurders en managers de mond vol hebben over standaards en best practises komt het innovatievermogen van gemeenten ook niet ten goede. Publieke innovatie is juist gediend met lokale variëteit en experimenteerruimte.

Voorgaande analyse kan maar tot één conclusie leiden: innovatie in het publiek domein is verdraaid complex. Waarom zouden bestuurders of ambtenaren hier hun vingers aan durven branden? Ik gebruik bewust het woord ‘durven’. Want ik ontmoet veel ambtenaren met spannende en creatieve ideeën. Willen is niet het probleem, maar durven. Dat is de sleutel tot spannende, kansrijke innovaties.

Tagged With: innovatie Filed Under: Blog, Organisatie