Over de rol van private partijen bij het naleven van de nieuwe Omgevingswet is genoeg discussie gaande momenteel. Welke juridische voorwaarden zijn er voor het werk van deze bedrijven?
Al vanaf 2015 moet al het bouwtoezicht aan dit soort partijen zijn uitbesteed, wat de voorwaarden bijzonder relevant maakt. Het rapport Private borging van regelnaleving in het omgevingsrecht zet de voorwaarden uiteen.
“In het kader van de stelselherziening omgevingsrecht zal een groot aantal wetten worden geïntegreerd in de nieuwe Omgevingswet”, schrijft ingenieur Martin de Bree in het rapport. “De herziening moet leiden tot meer heldere en eenduidige juridische randvoorwaarden voor een duurzame en doelmatige ontwikkeling van de leefomgeving.” Specifiek aandachtspunt voor het onderzoek is de rol van private partijen.
Metatoezicht
Bedrijven gaan zelf de naleving van de regels controleren, overtredingen opsporen en hun best doen om dit te voorkomen. De lokale overheid kan haar toezicht aanpassen om de rol van deze private partijen door te kiezen voor metatoezicht, stelt De Bree in het onderzoek. Haar toezicht moet gericht zijn op het beoordelen en bevorderen van de kwaliteit van de private rol in het naleven van de omgevingsregels.
De overheid toetst de procedures, processen en systemen van de partijen aan wie ze het toezicht heeft uitbesteed. Is het effectief en voldoende corrigerend? Dat zijn de belangrijkste vragen. Dit zorgt er dan wel weer voor dat gemeenten alsnog bezig moeten zijn met bouwtoezicht. Een andere optie is te kiezen voor een gecertificeerde partij en de taak vervolgens zo goed als los te laten, maar De Bree cum suis bieden liever handvatten om het werk deels in de hand te houden.
“Er is een aantal indicatoren aan de hand waarvan kan worden bepaald of private borging van de naleving van regels door een bepaalde doelgroep kansrijk is”, staat in het onderzoek:
- Gemiddelde grootte van de organisaties in de sector;
- Transparantie en organisatiegraad van de sector;
- De mate waarin gecertificeerde managementsystemen en risicobeheersing worden toegepast;
- Aanwezigheid van koplopers met aanzien;
- Invloed van derde partijen;
- Commitment bij de sector, wat onder meer moet blijken uit:
- Een open houding
- Een kwetsbare en zelfkritische opstelling
- Weinig free riders in de sector.
Randvoorwaarden
Naast de indicatoren zijn er randvoorwaarden voor metatoezicht. “Het toezicht is alleen kansrijk als aan de volgende randvoorwaarden wordt voldaan”, is de conclusie:
- Maatschappelijke druk om tot een probleemoplossing te komen;
- Bestuurlijk en politiek draagvlak;
- Overtuiging bij de overheidstoezichthouder dat metatoezicht kan bijdragen aan het realiseren van zijn doelstellingen en een cultuur om naar deze overtuiging te handelen;
- Commitment, competenties en capaciteit bij de overheidstoezichthouder om private borging te benutten en de kwaliteit van de private borging te beoordelen;
- Voldoende vertrouwen van de overheid in de sector;
- Wettelijk kader dat metatoezicht toestaat en ondersteunt;
- Geen ongeoorloofde concurrentiebeperking als gevolg van het toepassen van metatoezicht.
Beslisboom
Het rapport biedt ook een beslisboom die helpt bij het beoordelen wanneer inzet van private borging kan worden overwogen. Een stroomschema geeft richting aan het toezicht.
______________________________________________________________________________________________________
Kennisbank Omgevingsrecht:voorkom dure fouten en procedures >>
