Denemarken wordt vaak aangehaald als het voorland van melk en honing, als we maar leren van de transities bij onze noorderburen. “Neem die vergelijking niet te serieus.”
Voor InGovernment schreef onderzoeksadviseur Peter Kanne van I&O Research over het te betwisten nut van de zo vaak gemaakte vergelijking. “In 2007 was de schaalvergroting in Denemarken een feit en waren er nog maar 98 gemeenten, in plaats van de 271 daarvoor”, begint Kanne. “En er zijn geen provincies meer, maar slechts vijf regio’s. Kunnen we hier in Nederland lering uit trekken?”
Niet echt dus. Pas op met vergelijken, is het advies.
De auteur refereert aan het bezoek aan Denemarken van Nederlandse bestuurders en wetenschappers eind september. Aan de hand hiervan zet hij de verschillen op een rij:
- Anders dan in Nederland waren de gemeenten zelf ‘eigenaar’ van de takenoverheveling. Dit had een positief effect op het resultaat.
- Een ander belangrijk verschil is dat er gelijktijdig met de decentralisatie-operatie een schaalvergroting plaatsvond.
- Verder is Denemarken veel minder geprivatiseerd dan Nederland. Gemiddeld zijn er in dit land ongeveer tien keer zoveel gemeenteambtenaren per hoofd van de bevolking als bij ons (580 versus 60 per 10.000 inwoners).
- Anders dan hier worden in Denemarken vrijwel alle door de gemeente betaalde taken (ook de gedecentraliseerde zorgtaken) uitgevoerd door de gemeenten zelf.
Een effect van de gemeentefusies was dat de kwaliteit van voorzieningen omhoog ging, maar dat de belastingen niet meegroeiden, is de ervaring. Er ontstond een financieel gat. Weinig efficiencywinst door schaalvergroting dus, wat dan wel overeenkomt met de situatie in Nederland.
Keukentafel
Aan keukentafelgesprekken zoals in Nederland doen ze niet in Denemarken. Gehandicapten en ouderen worden intensief getraind in ‘zelfredzaamheid‘. “Alle medewerkers worden hiervoor op een cursus motivational interviewing gestuurd, en naast professionals worden er ook vrijwilligers ingeschakeld. Het blijkt goed te werken. Dankzij deze strategie wordt er sinds 2012 beduidend minder gebruikgemaakt van de gemeentezorg.”
De cliënten zelf lijken ook tevreden, maar hier is volgens Kanne meer onderzoek nodig.
De lessen, dan toch? Schaalvergroting levert geen besparingen op. De intensieve trainingen werpen hun vruchten af. “De bezorgdheid lijkt gerechtvaardigd over het tussen wal en schip vallen van mensen met een specialistische zorgvraag. Voor de rest valt er op basis van deze Deense geschiedenis weinig te zeggen over onze te verwachten calamiteiten bij bijvoorbeeld jeugd- of ouderenzorg.”
Geef een reactie