‘De tijd van juridische trucs en listen is voorbij,’ zegt voorzitter Johan Remkes van het Adviescollege Stikstofproblematiek. Volgens de commissie zijn op korte termijn ingrijpende beleidswijzigingen nodig. Daarbij wordt ook naar gemeenten gekeken.
Remkes presenteerde gisteren het advies Niet alles kan, over de stikstofproblematiek in ons land. ‘Voor gemeenten ziet het adviescollege vooral een rol in het inzetten van het ruimtelijk beleid, het formuleren van voorwaarden in bestemmingsplannen, en in informatievoorziening en voorbeeldgedrag in lokale projecten,’ schrijft de commissie.
Zo zijn gemeenten als bevoegd gezag verantwoordelijk voor vergunningverlening en handhaving voor (bouw)projecten en evenementen in het kader van de Wabo. Vooral het Rijk en provincies zijn echter aan zet, gemeenten ‘in mindere mate’.
Financiële middelen
Het Rijk bepaalt onder meer hoe de uitstoot moet worden berekend. ‘Daarnaast stelt het Rijk voldoende financiële middelen ter beschikking voor verwerving of sanering, natuurherstel, stimuleren van versnelde implementatie van nieuwe technieken en het inrichten van een ondersteuningsstructuur (helpdesk).’ Provincies zijn ‘gebiedsregisseur’ en verantwoordelijk voor onder andere natuurvergunningen.
Noodmaatregelen moeten ervoor zorgen dat vastgelopen projecten – dat zouden er 18.000 zijn – kunnen worden vlotgetrokken. Juridische slimmigheden helpen daarbij niet, aldus de commissie. ‘Geloofwaardig en aantoonbaar herstel van Natura 2000-gebieden en een reductie van emissies is noodzakelijk. Nederland staat in Europa onderaan de lijst als het gaat om de staat van instandhouding van habitattypen.’
Aanbestedingsvoorwaarden
De commissie denkt aan ‘verwerving of sanering’ van veehouderijbedrijven in de buurt van natuurgebieden, snelheidsverlagingen voor het verkeer, en het stimuleren van nieuwe technieken in de industrie en de bouw. Bij dat laatste adviseert de commissie aanbestedingsvoorwaarden en vergunningsvoorwaarden hierop aan te passen.
De ‘ruimte’ die hierdoor vrijkomt voor de uitstoot van stikstof, kan worden benut om projecten weer op de rails te krijgen. De commissie stipt in dit verband ook de zogeheten ADC-toets aan, die uitzonderingen mogelijk maakt voor projecten met een publiek belang. Daar liggen mogelijkheden, maar Remkes waarschuwt voor ’te hooggespannen verwachtingen van deze toets, want zeker niet alle vastgelopen projecten voldoen aan de criteria’.
‘Lessen trekken’
De commissie verwacht in mei 2020 met een uitgebreider advies te komen. Daarin moeten ook sectoren als de luchtvaart en scheepvaart aan de orde komen. Maar Remkes wil op de lange termijn ook kijken naar hoe het Plan Aanpak Stikstof (PAS), waar de Raad van State eerder dit jaar een streep door haalde, tot stand is gekomen. Hij wil ‘lessen trekken’ uit dat proces.
In mei oordeelde de Raad van State dat het PAS veel te vrijblijvend was en bepaalde natuurgebieden niet genoeg in bescherming nam. Remkes wil onderzoeken hoe het kon dat het PAS toch zo lang in stand werd gehouden. ‘Ik wist natuurlijk wel dat er in vrij brede kring twijfels bestonden over de houdbaarheid van dit systeem.’
Nieuw systeem
Volgend jaar wil Remkes werk maken van een nieuw systeem waarmee vergunningen verleend kunnen worden voor projecten die stikstof uitstoten. ‘Er is ons door het kabinet gevraagd een houdbare systematische aanpak van het probleem te ontwikkelen,’ aldus de VVD’er.
Ondernemers ’teleurgesteld’
Het kabinet moet er alles aan doen om gemeenten en provincies zo snel mogelijk weer in beweging te krijgen met de vergunningverlening die op losse schroeven is komen te staan. Daarvoor moeten extra mankracht en middelen ter beschikking komen, zeggen ondernemersorganisaties in een reactie om de voorstellen van de commissie-Remkes.
VNO-NCW en MKB-Nederland zijn zeer teleurgesteld’ over het advies. Ze vinden dat er geen oplossingen voor de korte termijn in zitten, zoals de opdracht was. Het kabinet ‘moet in actie komen’, stellen de organisaties, om ‘onnodig gestopte projecten’ weer op gang te brengen.
Ogen op kabinet
De Vereniging van Nederlandse Gemeente sluit zich aan bij die oproep. Ook de VNG ziet niet wat gemeenten nu aan dit rapport hebben. ‘Helaas biedt het op korte termijn nog geen oplossing voor de bouw,’ reageert Boudewijn Revis, voorzitter van de VNG-commissie ruimte.
Als boeren weg moeten uit de natuur, waarom dan wel runderen in de duinen?