De vergunningverlening zit ‘op slot’ door het stikstofprobleem. Deskundige Frans Tonnaer draagt een oplossing aan: nieuwe natuur ontwikkelen met plaats voor bedrijvigheid. Met andere woorden, draai de zaak om.
Dat een uitweg niet zomaar is gevonden, onderstreepte minister Schouten van LNV onlangs. Het zal verlopen ‘in etappes’, voorspelde zij. Maar de eerste stap biedt gemeenten veel te weinig zekerheid, zo bleek al snel. Het bedrijfsleven kijkt met oplopende verbazing en boosheid naar de kwestie, die begon met een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.
Juridische verkenning
Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) biedt de natuur niet genoeg bescherming, aldus de hoogste bestuursrechter. Jurist Tonnaer verkent in een artikel verschillende oplossingen. Het PAS nieuw leven inblazen, verwerpt hij. ‘Nog los van het feit dat daarvoor de steun van Europa nodig zal zijn, zouden we dat sowieso niet moeten willen, alleen al omdat dit de geloofwaardigheid van het Nederlands natuurbeleid ernstig zou ondermijnen.’
Zware eis
In principe geldt sinds de uitspraak dat voor elk project zekerheid moet bestaan dat de natuurlijke kenmerken van een gebied niet verder worden aangetast. Die zware eis is precies de reden dat Nederland in het PAS projecten bundelde. En waarom de vergunningverlening nu op slot zit. Tonnaer wijst erop dat een uitzondering mogelijk is, onder voorwaarden, voor projecten met een publiek belang, zoals infrastructuur en woningbouw.
Gemeenten staan vanwege de woningnood onder druk om in ieder geval daaraan ruimte te bieden. Veehouderijen en andere bedrijfsactiviteiten komen volgens Tonnaer niet in aanmerking voor een uitzondering. Wil Nederland hieraan ruimte blijven bieden, dan is ‘een andere benadering nodig dan gangbaar’.
Grotere rol natuur
Zo moet de natuur veel nadrukkelijker een rol gaan spelen bij projecten. ‘We zien dit nu al terug bij “natuurinclusief ontwerpen”: projecten waarin de natuur serieus wordt meegenomen maar ontwerpen toch voorop staat.’ Tonnaer oppert dat dit kan bewegen in de richting van ‘projectinclusieve natuurontwikkeling’. Waarbij natuurontwikkeling meer aandacht krijgt én in de mogelijkheid wordt voorzien om dit te combineren met bedrijvigheid.
Probleem niet onverwacht
De veelbesproken uitspraak zat er volgens de jurist al langer aan te aankomen. ‘Helemaal onverwacht kwam deze Afdelingsuitspraak niet. Omdat de Afdeling twijfelde aan de verenigbaarheid van het PAS met de Europese Habitatrichtlijn heeft ze in mei 2017 prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie van de EU.’
De strenge regels voor stikstoffen zijn in het leven geroepen vanwege de schadelijkheid voor de bodem en wat daarop groeit. De intensieve veehouderij is met een bijdrage van 45 procent verreweg de grootste veroorzaker. Het wegverkeer is verantwoordelijk voor 9 procent, wonen voor 6 procent.
