• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • AI
    • Belastingen
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • KaFra Housing
    • KPN
    • Lefebvre Sdu
    • Segment
  • Whitepapers
  • Opleidingen

Open raadsinformatie en hun waarde(n) voor de samenleving

4 juni 2016 door Kees Duijvelaar

Lees voor

"openDe overheid beschikt over een overdaad aan informatie en steeds meer datasets worden als ‘open data’ beschikbaar gesteld. Zo ook raadsinformatie. Aan een waarden- en normenkader voor het (her)gebruik wordt gewerkt. Dat zal moeten uitgaan van de waarde van open data voor de publieke sector in relatie tot de samenleving.

Er is steeds meer data beschikbaar en de maatschappelijke druk om die voor allerlei gebruik open te stellen, neemt toe. Open data zijn gratis, zonder beperkingen en vrij van (auteurs)rechten beschikbaar via internet, in een digitale, herbruikbare vorm. Het Open Data-project van het ministerie van BZK heeft al 7436 openbare, herbruikbare datasets opgeleverd (stand van zaken per 1 maart 2016).

Digitale Agenda

Ook gemeenten als Amsterdam, Enschede, Eindhoven en Utrecht stellen lokale data als open data beschikbaar – waaronder raadsinformatie. Behalve Utrecht zijn vooral Amstelveen, Oude IJsselstreek, Den Helder en Heerde ermee aan de slag gegaan. Hun project, gestart met een door Open State Foundation uitgevoerde verkenning, is opgenomen in de Digitale Agenda 2020 van de VNG en krijgt een vervolg. De komende maanden worden, met meer gemeenten en met leveranciers van raadsinformatiesystemen, toepassingen ontwikkeld die voor alle gemeenten beschikbaar komen. Dat gebeurt in het ‘doe-spoor’. Praktijkervaring zal leren in hoeverre normen en standaards voor ontsluiting, publicatie, toegankelijkheid en informatieveiligheid, op open raadsinformatie kunnen worden toegepast. Experts van het Nationaal Archief, VNG/KING en BZK gaan hiermee aan de slag in het ‘denk-spoor’, om deze open data veelzijdig, veilig en betrouwbaar te hergebruiken – ook in de toekomst. In het Actieplan Open Overheid is de ambitie neergelegd dat alle gemeenten voor eind 2017 over die standaards kunnen beschikken.

Transparantie

Open raadsinformatie is geen doel op zich maar een middel om het openbare – in dit geval, lokale – bestuur transparant te maken. Hiermee kunnen inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties zich meer betrokken gaan voelen. De Nationale ombudsman, onder andere, pleit dan ook voor het actief openbaar maken van zoveel mogelijk overheidsinformatie. Om zo de informatie voor de burger te verbeteren en zijn vertrouwen in de overheid te vergroten.

Open data-strategie

Openbaarheid en transparantie zijn belangrijke waarden in ons democratische bestel. Over die waarden heeft de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) onlangs een interessant essay uitgebracht*. Open (overheids)data confronteert ons met vragen als: Wat gebeurt er met de data als ze open zijn? Wie doet er iets mee en wat wordt ermee gedaan? Wat zijn de effecten van het openstellen van data, niet alleen op de korte, maar ook op de langere termijn? Informatieverhoudingen veranderen, maar in wiens voordeel? Hoe krachtig is de verandering en moet (of kan) de overheid daar op sturen? De metavraag daaroverheen luidt: welke normen, criteria en maatstaven hanteren we voor het beantwoorden van deze vragen, en voor het ontwikkelen van een open data-strategie?

Gemeenschappelijke pool

Niet alleen de overheid genereert open data, ook particuliere instellingen en de burgers zelf doen dat. Bijvoorbeeld als zij de luchtkwaliteit of de geluidsoverlast in hun buurt meten. Zo ontstaat een gemeenschappelijke ‘pool’ aan open data waar overheidsdata worden gecombineerd met particulier aanbod. Die pool bevat data voor commercieel en voor maatschappelijk hergebruik. Voor commercieel hergebruik gelden de marktregels: als er vraag naar is, is er aan te verdienen. Voor maatschappelijk hergebruik is een verdienmodel niet eenvoudig te bedenken. Maatschappelijk hergebruik levert niet in de eerste plaats een economisch resultaat op, maar dient belangen als een beter leefmilieu, verkeersveiligheid en versterkte democratisch-bestuurlijke verhoudingen.
In het NSOB-essay worden vijf casestudies belicht. Verbeter de buurt is een platform waar burgers zelf open data genereren over wat er in hun buurt opgeruimd, gerepareerd of anderszins verbeterd moet worden. Belangrijke input voor de afdelingen Stadstoezicht en voor de Boa’s. Het draagt bij aan initiatieven van burgers onderling om het leefklimaat en het aanzien van de buurt te verbeteren.
Het Nationaal Wegen Bestand is een overzicht van alle wegen, spoorwegen en vaarwegen die in beheer zijn van Rijk, provincie, gemeenten en waterschappen. Het is een voorbeeld van collectief bijeengebrachte, gecombineerde open data. In combinatie met hun systemen scheelt het wegbeheerders, planologen en particuliere instanties veel zoekwerk. Het stelt hen beter in staat projecten in de openbare ruimte voor te bereiden. Het NWB heeft duidelijk economische waarde. Maar de kosten – die door de overheden worden gedragen – zijn niet gering en niet uit inkomsten gedekt.

Belevingsinformatie

De Energieatlas van Rotterdam en Amsterdam is samengesteld uit open data van verschillende partijen, waaronder Kadaster, RWS, Liander, TomTom, Waternet, energiebedrijven en woningbouwcorporaties. Het stimuleert om met energiebesparende initiatieven gericht aan de slag te gaan. In de zorgsector is dat anders. Alleen gegevens over de gehele zorgsector zijn openbaar. Het NSOB-essay geeft wat voorbeelden van gegevens over behandelduur voor bepaalde aandoeningen, sterftekans in ziekenhuizen en medicijngebruik, verbijzonderd naar regio’s. Om begrijpelijke redenen wordt hier voorzichtig mee omgesprongen. Op gebruikersplatforms als patientslikeme en wehelpen delen burgers hun ervaringen. Dit is ook weer een vorm van citizen-generated data, nu niet alleen gebaseerd op feitelijke waarnemingen, maar meer op belevingsinformatie.
De risicokaart en overstroomik worden aangehaald als voorbeelden van door de overheid bijeengebrachte open data die burgers een abstract inzicht geeft in risico’s die, bijvoorbeeld, van invloed kunnen zijn op de waarde van hun woning. Ook hier kan de kloof tussen de feitelijke gegevens en de beleving ervan, groot zijn. Ook van Burgernet, nl Alert en Amber Alert gaan verschillende effecten uit.

Analyse

Uit analyse van deze voorbeelden blijkt dat geopende data (onverwachte) nieuwe gebruikswaarde heeft, maar ook dat bestaande waarde – gedoeld wordt op beschermde privacy – verloren kan gaan. Gebruikers hebben méér en moeilijk te controleren macht over openbaar gemaakte data. Zij kunnen beter participeren in besluitvormings- en controleprocessen en bredere, slimmere (maar soms onjuiste) vergelijkingen maken. Aanbieders en openbaarmakers – i.c. overheden – geven macht over data uit handen en zullen daarbij zorgvuldig belangen moeten afwegen en daarbij een weldoordachte strategie moeten volgen.

Het NSOB-essay reikt daar bouwstenen en aandachtspunten voor aan:
1. Coproductie van publieke waarde: vinden en verbinden van gegevens (mining) is de eerste stap; met inzet van analysetools (analytics) verklaren en voorspellen is de tweede stap; presenteren aan de gebruiksomgeving (design) zodanig, dat mensen de gegevens in de juiste context gebruiken is de derde stap. Welke gedragsverandering zal volgen, is moeilijk te voorspellen. Hiervoor is inzicht in gedragspsychologie noodzakelijk.
2. Realiseren van publieke waarden: uit de voorbeelden valt af te leiden dat open data (meer)waarde kan hebben als democratische, maatschappelijke en/of economische waarde. En ook ‘systemische’ waarde in de vorm van nieuwe maatschappelijke dynamiek waar ook andere partijen dan de overheid waarde halen uit open data.
3. Starten van een maatschappelijk leerproces: openen van overheidsdata geeft mensen kansen om interactief met de overheid om te gaan. Met het vrijgeven van deze data start een proces van vallen en opstaan, waar overheid en particulieren van kunnen leren.
4. Aandacht voor verdelingsvraagstukken: met het openen van overheidsdata wordt de informatiepositie van bepaalde partijen versterkt, maar andere partijen kunnen zwaar (imago)verlies lijden, anders gezegd: machtsverhoudingen veranderen.
5. Bepaal het saldo: is er, kansen en risico’s afwegend, met het openen van overheidsdata, een voldoende positief resultaat te behalen en voor wie? Dat kan zelden vóóraf; zicht op het saldo ontstaat tijdens het proces.

Oud-EU-Commissaris Neelie Kroes noemde open data ‘een goudmijn’ en zeker is wel, dat met het openen van data – en met het aanbieden van raadsinformatie in de vorm van herbruikbare, open data – naast economische waarde, ook democratische en maatschappelijke waarden worden gecreëerd. En dat wegen worden geopend naar andere maatschappelijke verhoudingen en meer maatschappelijke dynamiek. Het ‘probleem’ is, dat niet op voorhand is te bepalen hoe groot het rendement zal zijn, en voor wie. Daarvoor hebben we nog te weinig ervaring en missen we nog wetenschappelijk inzicht. Open data is niet iets voor bange mensen. Open data is niet een probleem, noch een panacee voor alle kwalen. Open data is een uitdaging, en het vereist eerder moed dan wijsheid om de uitdaging aan te gaan.

Kees Duijvelaar, commissielid gemeente IJsselstein

*) De Publieke Waarde(n) van Open Data; Frankowiski, Meijer, Van der Steen en Van Twist; oktober 2015. ISBN 978-90-75297-50-8. Te downloaden van www.nsob.nl.

 

Filed Under: Raadsledennieuws

Reageer
Vorige artikel
Informele zorg, zit er nog meer in het vat?
Volgende artikel
Stemmen bij het benoemen van wethouders

Reader Interactions

GERELATEERD

Digitale veiligheid gemeenten vraagt bestuurlijke prioriteiten

Ransomware, datalekken en de uitval van processen vormen de grootste digitale bedreigingen voor gemeenten. De Informatiebeveiligingsdienst (IBD) vertaalt het dreigingsbeeld in vijf bestuurlijke prioriteiten voor gemeentelijke bestuurders.

Tweede Kamer wil asielbeleid niet controversieel verklaren

De Tweede Kamer wil het asielbeleid niet controversieel verklaren. Een motie met die strekking van Joost Eerdmans van JA21 kreeg ruime steun. Alle oorspronkelijke coalitiepartijen stemden voor, net als D66, SGP, ChristenUnie, CDA en FVD.

Ouders met schulden

Nationaal Programma Armoede en Schulden: eenvoudiger beleid en meer aandacht voor werkenden

Staatssecretaris Nobel gaat samen met gemeenten werken aan een eenvoudiger armoedebeleid, met meer aandacht voor de positie van werkenden. Dit schrijft de staatssecretaris in een Kamerbrief. Het Nationaal Programma Armoede en Schulden richt zich nadrukkelijk op werkenden, kinderen en jongeren. Hoewel het risico op armoede onder werkenden relatief laag is, vormen zij inmiddels een groot... lees verder

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Senior adviseur ruimtelijke ordening – Gemeente Waddinxveen

Business Controller – Gemeente Eindhoven

Teammanager Klantregie Jongeren – Gemeente Tilburg

Teammanager IT en Data – Gemeente Hoorn

Toezichthouder (fysieke leefomgeving, bouw- en woningtoezicht) Gemeente Hoeksche Waard

Meer vacatures
VIND Omgevingszaken

LAATSTE ARTIKELEN

Digitale veiligheid gemeenten vraagt bestuurlijke prioriteiten

11 juni 2025

Tweede Kamer wil asielbeleid niet controversieel verklaren

11 juni 2025

Ouders met schulden

Nationaal Programma Armoede en Schulden: eenvoudiger beleid en meer aandacht voor werkenden

10 juni 2025

Cao Gemeenten en Cao SGO definitief

9 juni 2025

Nieuwe toetsing door bestuursrechter bij beleid

6 juni 2025

GEMEENTE.NU PARTNERS

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’
  • Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’
  • Segment

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 
  • Segment

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar
  • Segment

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’
  • Segment

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment
  • Segment

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze
  • Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept
  • Segment

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6
  • Segment

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden
  • Segment

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden

De drie p’s van Segment
  • Segment

De drie p’s van Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling
  • Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling

De Wet open overheid is voor iedereen relevant
  • Segment

De Wet open overheid is voor iedereen relevant

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment
  • Segment

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’
  • Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 
  • Segment

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid
  • Segment

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid

‘Een feestje van de ceremonie maken’
  • Segment

‘Een feestje van de ceremonie maken’

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • AI
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Lefebvre Sdu

lefebvre SDU