Is het echt mogelijk? Een samenleving waarin de overheid ondersteunt, faciliteert en handhaaft op basis van de behoeften van haar inwoners. De digitale democratie bestaat en heet Estland.
Hier zijn politieke besluitvormingsprocessen real time (online) te volgen en te beïnvloeden en je stem uitbrengen gaat net zo gemakkelijk als een WhatsApp-bericht versturen. Dat kan toch helemaal niet? Is dat wel veilig? Hoe zit het dan met de privacy? Estland laat zien dat leiderschap, ondernemerschap, innovatie en de juiste bestuurlijke en ambtelijke mentaliteit gelijk staan aan resultaten in de praktijk. Een visie die oneindige mogelijkheden biedt voor haar inwoners én de overheid. De nieuwe democratie bestaat, echt!
Digitale samenleving
Het huidige Estse stelsel is volledig gericht op e-Governance en e-Democracy. Oftewel het organiseren van een goedkope en betrouwbare on- en offline overheid en het bevorderen van de interactie tussen inwoners en hun politieke vertegenwoordigers, zowel landelijk als lokaal. Alle overheidsdiensten in Estland zijn gericht op een optimale beleving per dienstverleningskanaal, waarbij het digitale kanaal het meest wordt gepromoot. In Estland is het toegang hebben tot internet en online overheidsdienstverlening dan ook geen gemak, maar een sociaal recht.
Het leven in de digitale maatschappij, die e-Estonia heet, betekent je belastingaangifte indienen in slechts vijf minuten. Het digitaal ondertekenen van een juridisch bindend contract kan, overal in de wereld, via je mobiele telefoon. Dit zijn slechts enkele van de diensten waarvan Esten op dagelijkse basis profiteren. Op hun beurt kunnen ondernemers online hun bedrijven registreren in slechts achttien minuten tijd. De interactie tussen overheden en tussen overheid en inwoners is volledig getransformeerd, waardoor bureaucratie tot het verleden behoort en de overheid zeer efficiënt en transparant opereert.
De Estse oplossingen hebben geleid tot:
1. een ongekend niveau van transparantie en toegankelijkheid tot de regering en andere overheidsorganisaties;
2. een veilige, gemakkelijke en flexibele uitwisseling van private en publieke data;
3. een gezondere en beter opgeleide bevolking met gemakkelijke toegang tot sociale diensten;
4. een welvarend klimaat voor het bedrijfsleven en ondernemerschap;
5.een digitale samenleving en infrastructuur die efficiënt, effectief en veilig is.
I-Voting
Dat Estland optimaal gebruik maakt van technologische mogelijkheden en de goede relatie met haar inwoners, is duidelijk zichtbaar als het aankomt op het uitbrengen van je stem. Stemmen via internet, oftewel ‘i-Voting’, is een systeem waarmee de Estse kiezers hun stem online kunnen uitbrengen, overal ter wereld.
In 2005 werd Estland het eerste land ter wereld om landelijke verkiezingen op deze manier te organiseren, en in 2007 werd dit systeem voor het eerst ingezet bij de parlementsverkiezingen. Tijdens de verkiezingen van 2014 voor het Europees Parlement stemde 31,3 procent van de kiezers op deze manier. Naast gebruikersgemak heeft deze manier van stemmen een groot financieel voordeel. Tijdens de verkiezingen in 2011 zijn er 11.000 werkdagen bespaard, wat gelijk staat aan 504.000 euro. In 2015, tijdens de parlementsverkiezingen, heeft 30,5 procent van het totaal aantal stemmers zijn stem online uitgebracht. Het enige wat hiervoor nodig is, is een internetverbinding, je e-ID of Mobile-ID en een computer of telefoon. Binnen één minuut brengt de stemmer veilig, snel en anoniem zijn stem uit.
Besturen of betuttelen?
e-democracyEen digitale maatschappij vraagt om andere inrichtingsprincipes dan een klassieke, hiërarchisch ingeregelde overheid. Kaderwetten en richtlijnen bieden in Estland, zowel landelijk als op lokaal niveau, ruimte voor innovatie en zorgen voor sturing op hoofdlijnen, zoals bij een moderne democratie past. Estland laat zien dat het mogelijk is om hoogwaardige dienstverlening (zowel offline als online) te bieden, haar inwoners te ontzorgen tegen lagere kosten en te betrekken bij landelijke en lokale besluitvorming. Een vorm van participatie die past in de dynamische wereld van vandaag én morgen.
Het e-Government-systeem in Estland wordt gebruikt om de klassieke barrières tussen bestuurders, ambtenaren en het publiek te slechten en om een sfeer van openheid en vertrouwen te creëren. Doordat de Estse overheid transparant is in wat zij doet en hoe zij denkt, is er, in tegenstelling tot het Nederlandse systeem, geen schijnwereld die geregeerd wordt door audits, rapportagestructuren en eindeloze onderzoeken en verbeterplannen. “In een transparante wereld zijn er geen verklaringen nodig, maar zijn er enkel oplossingen,” aldus Taavi Rõivas, premier van Estland.
Belangen of verlangen?
Democratische legitimering van bestuurlijke keuzes en beleid kent in Nederland verscheidende vormen. Of het nu gaat om het organiseren van burgerparticipatie of het verantwoorden van de doelstellingen zoals geformuleerd in de bestuursakkoorden. Alles valt of staat met het vertrouwen van de inwoners in het bestuur, zowel landelijk als lokaal. Alles is gericht op het achteraf ‘verklaren’ van keuzes en het wel of niet behalen van toezeggingen. Een methodiek die, in tegenstelling tot de dynamisering van de samenleving, gebaseerd is op trage, hiërarchische, vaak reactief ingerichte processen. Die vertaald worden in ambtelijke besluiten welke niet zorgen voor begrip, betrokkenheid of inzicht. Misschien moeten wij wel terug naar de basis. Een overheid waar het dualisme niet centraal staat, niet het belang van één partij of één vertegenwoordiger, maar waar het geluk en welzijn van onze inwoners centraal staat. Het verlangen naar die andere overheid in Estland is dan ineens geen droom meer, maar de keiharde werkelijkheid.
Arthur Dallau, directeur Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken
Simon Rijsdijk, voorzitter Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken
____________________________________________________________________________
Meer informatie (de volgende studiereis, het programma van de reis, reeds beschikbare presentaties en verdiepende websites van de Estse overheid) via:
nvvb.nl/nl/evenementen/estonia-experience
e-estonia.com
www.ega.ee
www.eesti.ee/eng
_________________________________________________________________________________________
Geef een reactie